- 45 -
een erfenis buitenspel. Dat de jongere broer Jan
de titel Heer van Wateringen erfde toen oudste
broer Willem in 1365 kinderloos stierf zegt in dit
geval dus niets over nakomelingen van Gerrit.
Hoe het ook zij, de familie Van de Wateringe was
door de tragische dood van Gerrit ineens zeer rijk
geworden. Rijk genoeg om een mogelijke vrouw
en kind ver weg een nieuw en veilig bestaan te
laten opbouwen. Het zou wel eigenaardig zijn,
want welk gevaar liep de weduwe van Gerrit nu
helemaal? De eerwraak was afgekocht, de vrede
tussen de graaf en de Van de Wateringes was ge
tekend en bezegeld.
Er is nog een tweede groot probleem bij de the
orie dat Conrad Letzkau de zoon is van Gerrit
van de Wateringe: de Danziger bron waarmee
onze speurtocht begon spreekt nadrukkelijk van
"Wieringen bij Alkmaar" en de familie Van de
Wateringe komt uit de buurt van Den Haag. Zou
er sprake kunnen zijn van een verschrijving en is
Van de Wateringe verhaspeld in het voor Danzi-
gers bekendere Wieringen?
De Hanzestad Danzig in de middeleeuwen: een schoolprent
handelsprivileges op het Zuid-Zweedse Scho
nen (Skane) kreeg. Wieringen, Enkhuizen en
Amsterdam hadden zelfs enige tijd gezamenlijke
handelsfactorijen, zogenaamde "vittes" op het
strand tussen de stadjes Skanör en Falsterbo, in
het uiterste zuidpuntje van Zweden. Ook in de
zogenaamde biervaart op Hamburg speelde Wie
ringen een aanzienlijke rol in die tijd. Danziger
en Wieringer handelaars hebben elkaar op deze
belangrijke markten ongetwijfeld ontmoet. Het
zou kunnen dat men in Danzig dacht dat "van
Wateringe" eigenlijk "van Wieringen" moest zijn.
De naam Wieringen was gezien de activiteiten
van de Wieringers tenslotte bekend. Maar als je
de beschikbare informatie bekijkt dan is het on
waarschijnlijk dat er sprake was van een naams
verwarring. Als we verder willen komen zullen
we op Wieringen zelf moeten kijken.
De situatie op Wieringen anno 1358
In de veertiende eeuw is het eiland Wieringen
al enige tijd onderdeel van het graafschap Hol
land. De graven van
Holland zijn al vanaf
eind twaalfde eeuw be
zig om West-Friesland
te veroveren, wat met
vallen en opstaan gaat.
Wieringen en Texel zijn
al in 1184 na een korte
oorlog door Floris III
onderworpen, al stelt
dat in de praktijk niet
veel voor. Het gezag
van de graven van Hol
land wordt pas werke
lijk gevestigd door Flo
ris V, die ruim honderd
jaar later heel West
Friesland verovert.
Wieringen was in de veertiende eeuw tamelijk
bekend in heel noordwest Europa, een stuk be
kender dan tegenwoordig. Het eiland was wel
iswaar geen lid van de Hanze, maar dat weer
hield Wieringer schippers er niet van richting de
grote handelsplaatsen aan de Oostzee te varen.
We weten dat in 1368 Wieringen samen met En
khuizen en Amsterdam van de Zweedse koning
Sindsdien worden deze
streken tot het Graaf
schap Holland gere
kend. De volgende
graven van Holland gingen door met hun expan
siedrift en richtten zich op Friesland. In 1345
steekt graaf Willem IV over naar Stavoren om
daar een uitvalsbasis te creëren. In de slag bij
Warns werd het Hollandse leger bij de Rode Klif
vernietigd en komt Willem om het leven. Omdat
Willem IV geen kinderen had wordt hij opge
volgd door zijn zuster, Margaretha van Beieren.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hèögte" - 23e jaargang nr. 2 - 2011
