IERINGEN, EEN INLEIDING
IERINGEN
- 14 -
door Gea Klein-Hamming
Onderstaand artikel 'Wieringen'door J. Craandijk, uit "Eigen Haard" (een tijdschrift met verhalen
over gebieden in Nederland, tegenwoordig zou het een reisgids geheten hebben) is door diverse men
sen bij de redactie aangebracht, met de vraag of het in Op de Hoogte kon worden geplaatst. Voordat
tot publicatie kon worden overgegaan moest de uitgever worden opgespoord, dit vanwege eventuele
auteursrechten. De Historische Vereniging Wieringen heeft toestemming gekregen. Het artikel zal,
vanwege de grootte, in delen worden geplaatst.
Wie was Jacobus Craandijk? Jacobus Craandijk
was naast predikant, hij werkte voor het Neder
landse Zendelingengenootschap, actief als wan
delaar, schrijver en historicus. Hij stamde uit een
oude Amsterdamse familie, een zekere Pieter
Craandijk is in het jaar 1664 uit Rede (achter
Bocholt in het Munstersche) naar Amsterdam
gekomen en heeft er het klein poorterschap ver
kregen. De Craandijken behoorden als damast
wever, grutter, metselaar en bouwkundige of wel
als houtkoper tot de nijvere burgerij der welva
rende koopstad, en kwamen in 1796 door het
huwelijk van Pieter Craandijk Alexandersz. met
Anna Vissering tot welvaart en aanzien. Van Pie
ters zoon Pieter Jr., geboren op 9 juni 1800, ge
trouwd in 1826 met Maria van Coppenaal, was
Jacobus het vijfde kind. Hij werd geboren op 7
september 1834. De familie woonde 's winters
op de Keizersgracht bij de Heerenstraat, 's zo
mers buiten de Zaagpoort, waar vader Craan
dijk, houtkoper en eigenaar van schepen, in de
"Boterton" zijn handel dreef en zijn zaagmolens
had. Hier bracht de jonge Craandijk de eerste ja
ren van zijn leven door, opgroeiend deels als een
welopgevoede stedeling, deels als een vrij buiten
kind, zwervend over de paden en werven en langs
de sloten van de Amsterdamse buitensingels. Zijn
eerste onderwijs genoot hij van een gouverneur.
Van dit een en ander, van deze in vrijheid ge
sleten jeugd, die geen andere tucht kende, dan
die van het gezin, misschien ook van zijn verkeer
op grootvaders buitenverblijf "Hofslot" bij Soest,
heeft Craandijk dien zin voor "buiten" en voor
zijn persoonlijke vrijheid opgedaan die hem le
venslang hebben gekenmerkt. Hij bezocht in
den Haag het gymnasium met het voornemen,
predikant te worden bij de Doopsgezinden, tot
welke gezindte de Visserings, de Coppenaals en
de familie Cool met vele hun verwante families
behoorden maar zijn voorkeur ging uit naar wan
delen en schrijven. En zo bezocht hij rond 1880
Wieringen. Craandijk overleed op 77-jarige leef
tijd.
Uit 'Eigen Haard', een geïllustreerd Volkstijdschrift uit 1885.
Onder redactie van H. de Veer, ds. E. van der Veer en Ch. Rochussen.
doorj Craandijk
"Laag water" - Van den hoogen, zworen zeedijk, die den Anna Paulowna-polder beschermt,
overzien wij een archipel van kleine grijze en zwarte eilandjes, door smalle en blijkbaar ondiepe
waterloopen, van elkander gescheiden. Eenige takken steken boven den modder uit, eenige tonnen
drijven, of liggen vast in het slijk. Op vrij grooten afstand ligt een scheepje voor anker en in een vlot
gaand bootje nadert de schipper, eerst roeiend, straks bomend, het smalle trapje dat langs de zware
steenglooiing van de dijkkruin naar beneden leidt, maar nog vrij hoog boven den met zwart zeewier
bedekten grond, plotseling ophoudt.
't Is helder weer en er waait een flinke noordoos
ten wind, die op zee de witte koppen vroolijk doet
opspringen. Slechts langzaam komt het schuitje
vooruit, 't Is te zien, dat het gevaar van vastra
ken niet denkbeeldig is. Zorgvuldig moet de be
stuurder opletten, dat hij de geul, waar nog juist
genoeg water staat, niet verlaat en - wat wij van
hier nog niet zoo goed kunnen opmerken - het
dicht ineen gegroeide wier, waarin het vaartuigje
zou kunnen vastraken, heeft hij te vermijden.
Wij treffen het op dit uur en met dezen wind niet
uitermate gunstig. Het doel van onzen tocht, het
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 2 le jaargang nr. 1 - 2009
