- 74 -
van alle zijden bijeengebracht waren. Er viel een hevig gevecht voor, waarbij de zege aan de zijde der
Hollanders bleef, die honderd en dertig gevangenen maakten. Nadat Filips in Gelderland nog verschil
lende steden bemachtigd had, kwam het tot een bestand, dat voor twee jaar werd aangegaan. De jonge
vorst wilde een eind aan de vijandelijkheden maken, omdat zijn aanwezigheid in Spanje nodig was...
In 1506 zeilde hij (Filips de Schone) uit naar Spanje, waar hij tot Koning van Kastilië was uitgeroe
pen, om hier, in Nederland, nooit terug te komen; in dat zelfde jaar overleed hij te Burgos op negen
entwintigjarige leeftijd. Het oordeel van onze geschiedschrijvers luidt weinig gunstig voor den man, die
door zijn uiterlijk de naam "de Schone" verkreeg. Filips' oudste zoon was eerst zes jaar en had dus een
voogd nodig, die tevens als regeerder van deze landen optrad. Het regentschap werd voor de tweede
maal opgedragen aan Maximiliaan, die zijn dochter Margaretha van Savoie als landvoogdes aanstelde.
Op 't gerucht van Filips' dood hadden de Geldersen dadelijk weder naar de wapenen gegrepen. Zo ter
zee, als te land, brachten ze den Hollanders veel nadeel toe en er waren weder grote sommen benodigd
om met vrucht tegen de vijand op te kunnen treden...
In 1512 trok Karei van Gelder met 1100 man naar Amsterdam, verbrandde de voorstad en vernielde
enige schepen, die daar lagen...
In 1513 werden elf vissers, vermoedelijk uit Hoorn, die met hun vaartuigjes zich op de Zuiderzee
bevonden, door de Geldersen gevangen genomen en naar Harderwijk gebracht.
Nog in hetzelfde jaar, waarin deze gebeurtenis plaats vond, trad de landvoogdes, Margaretha, in on
derhandeling met Karei van Gelder, welke tengevolge had, dat er een bestand gesloten werd voor de
tijd van vier jaren...
De met de Geldersen gesloten wapenstilstand werd weder met twee jaar verlengd. Evenals vroeger
was het bestand voor de tegenpartij louter vorm, zij roofde en plunderde wat en waar 't haar goed
dacht. De vruchten van deze verlenging waren voor de Hollanders van weinig waarde. Genoodzaakt
tot waakzaamheid, kostte het in dienst houden van krijgsvolk en schepen veel geld. De belemmering
van de handel, door vrees voor plundering of overval, veroorzaakte mede grote nadelen. Bestand of
oorlog was destijds vrijwel 't zelfde...
Friesland, sinds enige jaren aan den hertog van Saksen verpand door den Duitsen keizer, kon zich
niet schikken in deze willekeurige handeling. Verschillende edelen riepen de hulp in van den hertog van
Gelderland, onder toezegging van mogelijke huldiging na 't verdrijven der Saksers. Het aanbod was
verleidelijk. Het woord aan de daad parende trok Gelres hertog Friesland binnen en veroverde binnen
korte tijd de voornaamste steden...
Den Hertog van Saksen, die weinig genoegen van zijn leen Friesland had gesmaakt, ontzonk, door
dit onverwachte optreden van hertog Karei van Gelre, de moed en hij droeg voor 100.000 florijnen zijn
rechten op Friesland over aan prins Karei V.
Kroon en Kapteijn
Toen, na zijn dood (van Albrecht van Saksen Meiszen, potentaat van Friesland), zijn zoons Hendrik en
George hem opgevolgd waren, werden de Friezen dezen spoedig moede en riepen in 1509 Karei van
Egmond, Hertog van Gelderland, zoon van den Ruwaard Adolf van Gelder, te hulp. George, zich tegen
dezen niet opgewassen achtende, stelde zich in verbinding met Karei V, aan wie hij in 1515 Friesland
afstond...
George van Saksen Meiszen, potentaat van Friesland, zich tegen dezen, hertog Karei van Gelder
land (uit het huis Egmond), niet opgewassen achtende, stelde zich in verbinding met Karei V, aan wien
hij in 1515 Friesland voor 350.000 gulden afstond, welke laatste alle verzet wist te bedwingen en in
1524 als Heer van Friesland erkend werd.
F.W. Drijver
Toen hij, Albrecht van Saksen, zich integendeel vaster nestelde in Friesland en van den Habsburgse
keizer het gewest in pand kreeg, riepen de Friezen den hertog van Gelre, Karei van Egmond, in het
land en de Sakser deed zijn aanspraken voor een kleine som aan Karei V over, dit laatste in 1515. Daar-
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 20e jaargang nr. 3 - 2008
