i
- 12 -
zeegras terug in de Waddenzee. Niet om het eco
nomische gewin, maar om de grote natuurwaar
den en het rijke dierenleven in de zeegrasvelden.
Toch zal het nooit meer worden als vroeger. Er
blijken namelijk verschillende soorten zeegras te
zijn. Ter verduidelijking hierbij een stukje uit het
RIKZ rapport:
Citaat: "In de Nederlandse Waddenzee
waren zeegrassen vroeger een normale
verschijning Het betrof twee soorten, Klein
Zeegras (Zostera noltii) en Groot Zeegras
(Zostera marina). Van Groot zeegras kwa
men twee vormen voor die waarschijnlijk
aparte ondersoorten zijn, het breedbladige
Groot zeegras (Zostera marina marina)
dat rond de laagwaterlijn groeit en het
smalbladige Groot zeegras Zostera ma
rina stenophylla) dat tussen de hoog- en
laagwaterlijn voorkomt. Het breedbladige Groot zee
gras groeide over grote oppervlakken in de westelijke
Waddenzee, ruwweg tussen Wieringen en de Friese
kust. Deze vorm van Groot zeegras is verdwenen
door de zeegrasziekte die in die periode in grote delen
van West-Europa toesloeg. Deze ondersoort is daarna
niet meer teruggekomen, waarschijnlijk als gevolg
van grote veranderingen in zoutgehalte, troebelheid
en waterstromingen door de afsluiting van de Zui
derzee. Mogelijk heeft de totale afwezigheid van deze
ondersoort tot in de verre omtrek hier ook een rol in
gespeeld". Einde citaat.
Het was het breedbladige Groot zeegras dat
door de Wieringers op de wierwaarden in de
Zuiderzee gemaaid en op het eiland zelf langs
de dijk met hekwerken "gevist" werd. Door de
ziekte verdween in 1932 overigens ook het smal
bladige Groot zeegras vrijwel volledig uit de Wad
denzee. Deze soort heeft zich in latere jaren weer
in beperkte mate hersteld. Het was dus het smal
bladige Groot zeegras wat de reeds genoemde
voormalige wiermaaier in 1949 op het Balgzand
tegenkwam (hij vond de plant ook al wat smal).
In de jaren 1970 - 1980 was er opnieuw een
sterke achteruitgang doordat de Waddenzee toen
te troebel werd, uiteindelijk verdween het smal
bladige Groot zeegras volledig uit de westelijke
Waddenzee. Na 1990 is de helderheid verbeterd,
maar in de westelijke Waddenzee is dit zeegras
niet meer teruggekomen, waarschijnlijk omdat er
geen zaden of andere plantendelen meer voor
kwamen. Terschelling was toen de meest weste
lijke vindplaats. In de oostelijke Waddenzee en de
Eems heeft wel enig herstel plaatsgevonden.
In de periode 2002 - 2004 zijn op het Balgzand
tussen Den Helder en Wieringen 5900 jonge
planten (uit de oostelijke Waddenzee) van het
smalbladige Groot zeegras geplant als onderdeel
van een herintroductieprogramma. De resultaten
hiervan zijn tot op heden sterk wisselend, maar
gemiddeld niet positief. Bovendien zal
het zeegras, mocht het zich uitbreiden,
niet echt op grote schaal terugkomen
want de conclusie van het RIKZ rap
port luidt dat in de Waddenzee 180 ha.
zeer geschikt en 1750 ha. (gewoon)
geschikt is voor het smalbladig Groot
zeegras. Dat zijn toch andere opper
vlakten vergeleken met de toenmalige
schatting van 15.000 ha aan breed-
bladig Groot zeegras uit 1915/1916.
Het smalbladige zeegras groeit tussen
de hoog- en laagwaterlijn (litoraal),
het breedbladige rond en onder de laagwaterlijn
(sublitoraal). De mogelijkheden voor herintro
ductie van het breedbladige zeegras zijn daarmee
nog beperkter. Alleen als het smalbladige zeegras
goed zou aanslaan had men een eventueel een
poging met het breedbladige in gedachten. Voor
lopig ziet het daar dus nog lang niet naar uit. Zou
het RIKZ rapport uit 2005 dan eindelijk het ant
woord geven op de kwestie die de gemoederen
op Wieringen, Texel en omstreken 75 jaar gele
den zo wisten te verhitten en waarover in feite
nog steeds gepraat wordt: Verdween het wier
nu wel of niet uit de Waddenzee door de aan
leg van de Afsluitdijk?
Uitgaande van dit rapport zou het antwoord dus
luiden: het zeegras verdween niet door de dijk,
maar door een ziekte, maar de Afsluitdijk was er
waarschijnlijk wél de oorzaak van dat het breed
bladige Groot zeegras daarna nimmer in de Wad
denzee is teruggekeerd.
Groot zeegras zostera marina)
Groot zeegras (detail)
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 20e jaargang nr. 1 - 2008
