- 140 -
verenigingsleven al in volle gang was. Door de in
vloed van deze 'nieuwe' inwoners komt er vanaf
de tweede helft van de 19e eeuw op Wieringen
een opbloei. Er komt plaats voor het geestelijke
leven, een afdeling van 't NUT, een zangkoor en
de 'Harmonie'. De eerste vereniging is de plaat
selijke afdeling van de 'Hollandse Maatschappij
van Landbouw, opgericht in 1847, dan volgt de
'Burger Brandwaarborg Maatschappij', opge
richt in 1886. De 'Harmonie' is de derde vereni
ging die wordt opgericht, 5 oktober 1887, een
vereniging waar muziek wordt gemaakt en toneel
wordt gespeeld. De Zuiderzeewerken bracht op
nieuw nieuwe inwoners naar Wieringen, waar
door het volkskarakter van de Wieringers in po
sitieve en negatieve zin verder veranderde. Het
verenigingsleven kwam helemaal op gang maar
het gemoedelijke karakter van de oorspronkelijke
bewoners werd minder. Er komen maatschappe
lijke en sociale veranderingen waarin bewoners
van 'buiten' het initiatief nemen en er komen
nieuwe vormen van vrijetijdsbestedingen.
De 'Harmonie' een fanfareorkest
Een fanfareorkest bestaat uit koperblazers waar
onder veel bugels, saxofoons en slagwerk. Van
ouds her is het musicerende fanfareorkest bekend
als hèt orkest dat al marcherend op de maat door
de straten gaat en bij elk feestelijk evenement zijn
kunnen ten gehore brengt. Het is nu een typisch
Nederlandse en Belgische orkestvorm die mu
ziek speelt die varieert van mars- tot popmuziek
en van klassiek tot filmmuziek. De beste orkes
ten bevinden zich in deze landen. Nederland telt
ruim 2000 fanfare- en harmonieorkesten.
Rederijkerskamer
'Al doende leert men'
Vermoedelijk is een andere culturele traditie ook
van invloed geweest op het ontstaan van de Wie-
ringer muziekvereniging 'Harmonie'. Sinds de 14e
eeuw kent men rederijkerskamers, waarin aanvan
kelijk geestelijke broederschappen en later de hogere
maatschappelijke klasse zich bezighielden met het
beoefenen van de leer der welsprekendheid, met de
dichtkunst en met het toneelspel. Misschien is het aan
de Franse Revolutie met haar leuze 'Vrijheid, Gelijk
heid en Broederschap' te danken dat omstreeks 1850
ook de maatschappelijke middenklasse aan de activi
teiten van de rederijkerskamers gaat deelnemen. Op
het platteland was het dikwijls de schoolmeester die
hierbij een belangrijke rol speelde. Niet zelden ver
vaagde de literaire doelstelling en naar gelang de am
bitie van het gezelschap ging men zich meer toeleg
gen op eenvoudig toneelspel en op muziek. Omstreeks
die tijd ligt het eiland Wieringen tamelijk geïsoleerd
en men leeft er een overwegend sober bestaan. Toch
bereikte het toonaatigevende stadse culturele leven
via nauwe handelsbetrekkingen met Amsterdam, het
eiland. Op 5 oktober 1887 vond de oprichting van
de muziekvereniging plaats. De leden van de nieuwe
vereniging, waaronder schoolmeesters, houden zich
naast het musiceren ook intensief bezig met toneelspel
en het is aannemelijk dat deze combinatie van activi
teiten goed aanslaat bij de bevolking. We zien name
lijk enige jaren na de oprichting de rederijkerskamer
'Al doende leert menter ziele gaan, waarna zij haar
bezittingen schenkt aan 'Harmonie'...
Citaat uit 'Gulden Noten',
August Pruimboom.
In de periode 1300-1500 was er in Nederland
weinig vertier. Mensen gingen toen met een
clubje bij elkaar liederen zingen, dichten en en
toneelstukken spelen. Dit gebeurde vooral in de
Zuidelijke Nederlanden, later verplaatste deze
ontwikkeling zich ook naar het Noorden. Re-
De Harmonie in de jaren dertig tijdens de opening van de
Landbouwfeesten te Hippolytushoef.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hóógte" - 19c jaargang nr. 5 - 2007
