IERINGER SCHOOLSTRIJD
- 120 -
door Stef Zzvarts
Wie uit het artikel over de roomse school denkt dat het bijzonder onderwijs op Wieringen er zonder
slag of stoot kwam, heeft het mis.
Bij de opening van de Henricusschool in 1931 had men zich inmiddels verzoend met de gedachte
dat met de Afsluitdijk ook een onderwijstijdperk was afgesloten. Ook op het oude eiland was de ver
zuilde samenleving een feit. Het was rechtstreeks ingegaan tegen de eilandmentaliteit van eenheid in
verscheidenheid. In de beperkte ruimte was geen plaats voor scherpslijperij. Men kwam elkaar altijd
weer tegen en men had elkaar nodig.
Maar onder de inkomende Zuiderzeewerkers zaten fundamentalisten op het gebied van godsdienst
en onderwijs. Toen in 1927 de voorganger van de Evangelisatie, de orthodoxe tak van de Ned. Her
vormde Kerk op Wieringen een handtekeningenactie voor een christelijke school begon ontstond er
grote opschudding. Weliswaar was ook op Wieringen doorgedrongen dat in Den Haag een nieuwe
onderwijswet was aangenomen, maar toepassing hier? Was dat wel nodig? De openbare school had
toch altijd voldaan? Jb. Lont Pzn. riep op een propagandavond uit dat die nieuwe wet er alleen geko
men was door handjeklap tussen de partijen: jullie bijzonder onderwijs, wij algemeen kiesrecht. Alsof
dat een reden was om op Wieringen alles bij het oude te laten.
DeWieringer Courant schaart zich aan het hoofd van het verzet. In de krant van 30 december 1927
staat het volgende bericht:
De voltallige lijst van de Evangelisatie-vereniging alhier tot aanvrage van 'n Christelijke bij
zondere school te Den Oever, is bij het Gemeentebestuur binnengekomen. Juist 40 kinderen zijn
opgegeven. Men heeft het getal, maar hoe!??
Van welingelichte zijde mochten we vernemen, dat er de namen op voorkomen van keetbewo
ners, die hier slechts kort (door de Zuiderzeewerken) vertoeven, doch die bovendien in 't geheel
met tot de richting der Evangelisatie behooren, ze bezoeken zelfs nooit een kerk! Ook 'n tweetal
katholieken!! teekenden de lijst! De één hiervan is hier ter plaatse slechts 'n paar dagen, de
ander vertrekt hoogstwaarschijnlijk in Januari a.s. naar Zurich! Zoo durft de Evangelisatie 'n
bijzondere school met twee lokalen en 'n gymnastieklokaal aan te vragen. Inderdaad, het doel
heiligt de middelen!
Doch dat de heeren bestuurders der Evangelisatie zoo hun principe zouden te grabbel gooien
hadden we niet durven verwachten. Waar op 'n dergelijke wijze wordt gespeculeerd op de ge
meentekas voor ettelijke duizenden guldens, daar betwijfelen we, of de Raad haar goedkeuring
aan deze aanvraag zal verlenen!
Onder de paraplu van de Vereniging Christelijk Nationaal Onderwijs richtten de leden Bosma, Van
Kalsbeek en Timmerman zich tot de gemeente om gelden vrij te maken voor een christelijke school
in Den Oever. Daarvoor hadden ze een handtekeningenlijst van 48 ondersteunende ouders nodig.
Bosma werd als de grote boosdoener van het drietal gezien. Op smeuïge wijze doet de Wieringer
Courant verslag hoe evangelist Bosma persoonlijk bij de ouders langsgaat. De krant wijst de ouders
die door de "eenling" Bosma worden bewerkt op ontvolking van de openbare school, tot verminde
ring van leerkrachten aldaar, tot verbrokkeling en tot hogere kosten.
"Voorkom schoolstrijd", roept de Wieringer Courant pathetisch uit, "ter wille van onze belasting
betalende burgers en vooral ter wille van het kind. Teeken het adres van de heer Bosma NIET!"
De Wieringer Courant, dat was drukker/uitgever Corn. J. Bosker die in de redactionele kolommen
tegen de nieuwlichterij tekeer ging. Hij liet zich daarbij niet altijd leiden door onpartijdige bericht
geving en streed op meerdere fronten tegelijk. In deze schoolstrijd periode vulde hij als voorzitter
van de vereniging Volksonderwijs de rubriek ingezonden stukken om te pleiten voor de openbare
school. Als satiricus becommentarieerde hij zijn eigen nieuws in de komische rubriek Harm en Teun.
Hij wijst Bosma er fijntjes op dat die zich hier pas heeft gevestigd en dus niet zo van de plaatselijke
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hóógte" - 18e jaargang nr. 4 - 2006
