- 39 -
vermelden wat een grondzeiler is. Temeer dat dit type molen in het vervolg van dit artikel meerdere
malen zal worden genoemd.
Een grondzeiler is een molen die vanaf de grond is te bedienen. Bij grondzeilers is hoogte
niet nodig om voldoende wind te vangen. Bij een ongunstige windsituatie zal men dus niet
snel kiezen voor de bouw van een grondzeiler. In vlakke gebieden als polders zijn grond
zeilers meestal goed mogelijk. In Nederland vinden we ze vooral in het noorden en westen
van het land.
De plaats van de molen bevond zich, ge
rekend vanuit de Burgerweg, ruim twee
kilometer of ruim negenhonderd meter
van de Waterkaap in oostelijke richting.
De Waterkaap is er echter niet meer.
Later zou de molen het water van de
polder uitslaan op het eerdergenoemde
rand- of boezemkanaal. Het overtollige
water hiervan kon dan weer met laag-
water via de sluis op de Zuiderzee wor
den uitgelaten.
De nieuwe dijk gereed
Voordat het stormseizoen zijn intrede
deed (oktober) moest de dijk klaar zijn.
Met het werk liep het alles mee want op
7 september 1846 werd de nieuwe dijk
om de polder Waard-Nieuwland geslo
ten en kon worden begonnen met het
verder afwateren van het gebied.
Wieringen en het Wieringer Nieuwland. Fragment van een kaart
van Anthonir Metius 1627.
D etailontwater ing
Nu het meeste water uit de polder was uitgelaten moest er detailontwatering plaatsvinden. Daartoe
moesten er eerst sloten en greppels worden gegraven. Heel veel greppels!
Greppels en sloten zijn in nieuw aangelegde polders belangrijke onderdelen van de water
infrastructuur. In eerste instantie kan door het toepassen van deze methode het water veel
sneller worden afgevoerd dan drainage met behulp van buizen.2:>
Ook moesten er wegen worden aangelegd. Voor het realiseren van de water- en wegeninfrastructuur
was veel mankracht nodig. De honderden mensen die aan het bouwen van de dijk hadden deelgeno
men konden ook hier worden ingezet.
De watermolen in werking
Omstreeks dezelfde tijd werd de watermolen in werking gesteld. De molen van het type grondzeiler
met vijzel was een beproefd concept. Al vele malen had dit type molen zijn nut bewezen. Berekening
had uitgewezen dat deze molen, in relatie met de uitwateringssluis bij de Stontele, voldoende capa
citeit zou hebben en daarom gemakkelijk het water in de nieuwe polder op peil zou kunnen houden.
Niets bleek echter minder waar.
Misrekening
Als gevolg van een verkeerde inschatting van de gemiddelde hoogte van de polder bleek dat deze niet
acht maar tien tot elf palm (één palm is tien centimeter) onder volzee lag.
2-) Deze vorm van afwatering werd een aantal jaren later in de polder toegepast.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 18e jaargang nr. 2 - 2006
