jE BUURTSCHAP ZaNDBUREN
- 68 -
door Tiny Hoogschagen-Metselaar
De naam Zandburen bestaat al eeuwenlang en duidde in vroeger tijden niet op de huidige dorpsstraat
tussen de Nieuwstraat en de Slingerweg, maar op één van de oude buurtschappen van Wieringen,
niet veel meer dan een zandweg met een molen en enkele boerderijen, gelegen even ten noordoos
ten van het centrum van Hippolytushoef. De naam is waarschijnlijk ontstaan door de aanwezigheid
van zand in de grond en duidt op een "buurt" oftewel een groep woningen. Vergelijkbare namen op
Wieringen zijn Noordburen, Noorderbuurt en ook Buurwei (Stroe). De oudst bekende geschreven
bron waarin de naam wordt genoemd stamt uit het jaar 1515. Nadat in 1514 dijkbestuur werd inge
steld werd in 1515 door keizer Karei V een dijkbouwvergunning verleend. Daarin wordt beschreven
dat buiten de Marskedijk, toen
'Grebber Marseke' geheten
een stuk land lag 'Grebber' ge
naamd. Dit buitendijkse land
was eigendom van boeren uit
Zandburen, Belt en Normer.
De molen van Zandbu
ren
Sinds mensenheugenis heeft
op Zandburen een koren
molen gestaan. Op de oudst
bekende landkaart uit 1541
staat ten noordoosten van
"Ypelshouff'een molen aan
gegeven. Aannemelijk is dat dit
de molen van Zandburen is en
dat rond de molen bewoning is ontstaan, waardoor Zandburen in de loop der jaren uitgroeide tot
een langgerekte buurtschap. De molen kreeg de naam "De Pool". In de loop der tijd hebben vele
molenaars elkaar opgevolgd. In 1944 is de laatste molen op deze plaats door blikseminslag verbrand.
De eigenaar heeft de molen niet meer herbouwd, windmolens waren uit de tijd.
Oude kaarten
In het jaar 1791 heeft de landmeter J. Peereboom
de nieuw aangelegde zeeweringen in kaart ge
bracht. De nieuwe dijken werden door de staat
aangelegd omdat de oude wierdijken door de
komst van de paalworm en verwaarlozing niet
langer betrouwbaar waren. Op deze kaart komt
voor het eerst de naam Zandburen voor. De vol
gende informatie is te vinden in het verslag dat
de Amsterdamse schoolmeester F. Allan in 1855
over zijn verblijf op Wieringen schreef. Daarin
schrijft hij over Zandburen: "een gehucht van wei
nig betekenis halfweg het dorp Hippolytushoef en
Noordburen aan de Gemeenelandsweg". Ter illu
stratie tekende hij een kaart waarop alle buurt
schappen staan aangegeven. Op deze kaart begint
de Gemeenelandsweg al bij het Kerkplein. Niet veel later komt Zandburen ook voor op een kaart in
de Gemeenteatlas Kuyper (Leeuwarden 1866). Daarop wordt Zandburen aangegeven oostelijk van
de kruising Gemeenelandsweg Slingerweg, waar vroeger de molen stond. De weg naar Noordburen
heet Zandburenweg. Daaruit valt op te maken dat Zandburen zich oorspronkelijk ook meer in ooste-
Het centrum van de buurtschap
Detail van een kaart van Wieringen uit 1866 (Gemeen
teatlas Kuyper, Groningen)Zandburen wordt apart ver
meld als buurtschap
Jfóe A ir ró
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hóógte" - 17e jaargang nr. 3 - 2005
