I XCURSIE 2005 VAN DE HISTORISCHE VERENIGING WlERINGEN
- 94 -
door Gea Klein-Hamming
Dit jaar vond de excursie plaats op 22 mei.
Helaas kon een aantal liefhebbers niet mee
omdat de bus, waar plaats was voor 54 per
sonen, was volgeboekt. Vorig jaar is de ver
eniging naar Kornwerderzand en Jelsum,
in Friesland, geweest, dit jaar was er geko
zen voor Haarlem. De bus vertrok om half
tien vanuit Hippolytushoef richting Den
Oever, waar kon worden opgestapt en
van daaruit ging de reis richting Haarlem.
Daar stond allereerst een rondvaart door
de stad gepland, onder het genot van een
kopje koffie, werd de binnenstad vanaf het
water bekeken. Er werd onder andere iets
verteld over het huis van Mart Smeets, het
huis van de bisschop van Haarlem, over Het gemaal "Cruquius"
het feit dat men vroeger in Haarlem geen
water dronk, omdat het was vervuild, maar slap bier en over de ondergrondse gangen.
De goedverzorgde lunch werd gebruikt in het Theehuis van het Cruquius museum, de vroegere wo
ning van de opzichter, waarachter zich een prachtige tuin bevindt.
's Middags werd het Cruquius gemaal, genoemd naar de
achttiende-eeuwse landmeter Nicolaas Kruik, bekeken.
Een van de drie grote stoomgemalen die de Haarlem
mermeer hebben drooggelegd. Vanaf 1848 werkten de
Cruquius, de Leeghwater en de Lynden, de eerste gema
len waar stoomkracht bij werd gebruikt, aan dit project
dat Amsterdam moest beschermen tegen het aankomen
de waterprobleem. De materialen die zijn gebruikt wa
ren voor die tijd, zoals gietijzer en staal voor de machines
maar ook voor de decoraties, heel modern en verwijzen
naar Engeland, Cornwall, waar de oorsprong ligt van
het stoomgemaal. Het neogotische gebouw, ontworpen
door Waterstaatsingenieur J. Beijerinck, dat op zo'n 1700 palen staat en muren heeft van twee meter
dikte is sinds drie jaar in gebruik als museum waar de
werking van het gemaal is te zien. Het was een indruk
wekkend gezicht toen de machinerie werd aangezet en
het daardoor een beeld gaf van de kracht die dit stoom
gemaal in vroeger tijden heeft gehad. In vier jaar tijd
hadden de drie gemalen zo'n tachtigduizend hectaren
land drooggelegd. Nog steeds draait de Lynden iedere
nacht vier uur om het kwelwater uit de polder te pom
pen. De Cruquius werd in 1933 een van de eerste mo
numenten van techniek ter wereld.
Na het bezoek aan het gemaal was er op het terras, wat
mogelijk was door het tamelijk mooie weer, nog gele
genheid om na te praten onder het genot van een drank
je waarna de bus weer voor kwam en we weer werden terug bracht naar het veilige, in vergelijk met
overig Noord Holland hoog gelegen, Wieringen.
Het terras van het theehuis van het museum
Rondleiding in het oude gemaal
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 17e jaargang nr. 3 - 2005
