Iet moeizame begin van de Reformatie op Wieringen
VITTIUS
- 12 -
Via internet ontdekte ik het boek: Ovittius meta-
morphosen. De onnavolgbare gedaantewisselingen
van een (zielen) dokter in de Reformatietijd.
Ik raakte zo in de ban van deze Ovittiuste meer
omdat hij op 25 oktober 1598 benoemd werd op
Wieringen.
Het gevolg was dat ik in contact kwam met de heer
Abels. Gezien mijn grote interesse kreeg ik een uit
nodiging voor de Ovittiusdag op 2 oktober 2004 te
Apeldoorn, die ik samen met mijn broer heb be
zocht. De lezing van de heer Abels was getiteld:
"Eerherstel voor Pibe".
We hebben hem gevraagd een artikel te schrijven
over deze Ovittius gedurende zijn periode op Wie-
ringen voor "Op de Hoogte"
Voor zijn bereidheid onze hartelijke dank.
J.K. Rienstra-Mulder
N.K. Mulder (foto's)
door P.H.A.M. Abels
Wieringers hebben één ding gemeen met andere eilandbewoners in de wereld; zij laten zich niet
snel iets opleggen dat bedacht of bepaald is op het vasteland. Een goed voorbeeld daarvan is de
doorvoering van de reformatie op Wieringen. Met het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en het
verdrijven van de Spanjaarden uit deze contreien kwam de weg vrij voor een ingrijpende kerkher
vorming. De openbare uitoefening van de rooms-katholieke religie werd in heel Holland verboden.
In plaats daarvan werd de gereformeerde kerk de enige door de overheid bevoorrechte geloofsge
meenschap. Deze calvinisten kregen de beschikking over alle vrijgekomen katholieke kerkgebouwen
en hun voorgangers werden betaald uit de in beslag genomen bezittingen van de oude kerk. In ste
den en dorpen waar reeds kleinere of grotere aantallen aanhangers van de nieuwe leer woonachtig
waren, kon deze kerkverandering doorgaans met enige voortvarendheid worden doorgevoerd.
Aanmerkelijk minder soepel en voorspoedig verliep dit proces op plaatsen waar nog nauwelijks
sprake was van sympathie voor het calvinisme, zoals op Wieringen.
Toch kan niet gesteld worden dat de gereformeerde kerk de kerkhervorming op Wieringen niet tij
dig ter hand heeft genomen. Al in een zeer vroeg stadium, in 1573, is sprake van de aanwezigheid
van een dominee op het eiland. Deze predikant, van wie alleen de voornaam Henricus bekend is,
had overigens een slechte reputatie omdat hij eerder om onbekende redenen uit het predikambt
was gezet. Een jaar later waren er zelfs twee evangeliedienaren op het eiland werkzaam, toen ook
Hieronymus Hortensius de oversteek maakte. Ook deze tweede wegbereider van de reformatie op
het eiland, die nog hetzelfde jaar weer vertrok, was allerminst van onbesproken gedrag. Later zou
hij veelvuldig in conflict komen met de gereformeerde kerkvergaderingen, onder meer wegens zijn
naar het katholicisme neigende opvattingen over de betekenis van 'goede werken'. Toen bijna tege
lijkertijd ook Henricus het voor gezien hield, was het voorlopig gedaan met de gereformeerde ijver
op het eiland.
Dhr. P.H.A.M. Abels tijdens zijn lezing.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 17e jaargang nr. 1 - 2005
