- 89 -
Burgemeester Kolff, eerst als boef getransporteerd in de laadbak van een vrachtwagen, werd door
de Duitsers als de heer die hij was naar Wieringen teruggebracht, in een open cabriolet, een jas
tegen de kou om de schouders! Eén persoon kan de rust in de dorpsverhoudingen verstoren,
meent burgemeester in een brief aan de autoriteiten:
"Als er al minder gewenste toestanden in het dorp voorkomen is dat aan die persoon te wijten. In deze
gemeente zou reeds veel verbeteren, indien de groepsleider van de N.S.B., de heer H.P.D.J. van der Speek
Obreen, notaris alhier, meer tact gebruikte en minder provocerend optrad. Ik acht hem daartoe echter niet in
staat, daar hij door zijn arrestatie tijdens de oorlogsdagen beslist met wraakgevoelens rondloopt. Het gevolg
hiervan is, dat hij zich langzamerhand tot gewoonte heeft gemaakt aan verschillende autoriteiten brieven
met klachten en aanmerkingen te zenden, die dikwijls niet overeen komen met de feiten, zoals bij herhaling
gebleken is".
De stemming loopt wat uit de hand
Niet alleen het optreden van de notaris zorgde voor onrust. Allerlei orders van de Duitse bezetters
veroorzaakten opschudding in het zoveel mogelijk herstelde dagelijkse leven.
De ambtenaren waaronder onderwijzend personeel moesten al vanaf september 1940 een ver
klaring van gehoorzaamheid ondertekenen.
In oktober 1940 werd het persoonsbewijs ingevoerd: iedereen moest zich altijd en overal kun
nen identificeren.
Vanaf 1941 rolde de ene na de andere Duitse verordening van de persen: geen joden in over
heidsdienst. Geen joodse leerkrachten bij bijzonder onderwijs. Een uitgaansverbod tussen 24 en
4 uur. Represailles voor vijandelijk handelen tegen Duitsers.
Verbod van rood-wit-blauwe vlaggetjes op fietsen. Verordening voor inleveringsplicht metalen
voorwerpen (koper etc.)
Joodse persoonsbewijzen worden vanaf juli 1941 met een "J" gemerkt.
De jodenmaatregelen hadden op Wieringen geen schrijnende gevolgen; joden waren er niet.
Maar iedereen wist van hun lot. In februari 1941 was er al een staking in Amsterdam geweest
als protest tegen de razzia's waarbij joden werden opgepakt.
Maar het ongemakkelijke gevoel neemt toe.
Werklozen komen onder strenger regime: als ze werk in Duitsland weigeren vervalt elke onder
steuning.
Verplichte arbeidsdienst voor alle jongens.
De pers komt in Nationaal-Socialistische handen.
Journalisten moeten verplicht lid zijn van het Verbond van Journalisten, dat door de bezetter
wordt beheerd.
Het "Fries Dagblad" staakt als een der weinige kranten uit eigen beweging de uitgave. Ze ver
dommen het onder controle van de Duitsers te komen.
Cornelis Bosker, uitgever van de Wieringer Courant is anti-Duits. In het begin biedt hij zoveel
mogelijk verzet tegen de toenemende Duitse invloed. Maar uiteindelijk kiest Bosker toch voor
voortzetting van de krant. Hij wordt lid van het Verbond van Journalisten en zal zich daarna schik
ken naar de aanwijzingen van de gecensureerde pers.
De berichtgeving wordt alom genazificeerd.
In 1941 volgt met de Radioraad de naasting van de radiozendinrichting.
De Nederlandsche Bioscoopbond komt onder Nationaal-Socialistisch bewind.
Cinema de Haan staat voor de keus van sluiten of aanpassen. En de eigenaren kiezen eieren voor
hun geld. De bedrijfsleider wordt verplicht lid van de Kultuurkamer. Voortaan worden alleen door
de Duitsers goedgekeurde films gedraaid.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 16e jaargang nr. 3 - 2004
