VRIJHEID-HECHT-WELVAART
De Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.)
Er is wel gezegd dat als de Duitsers ons land niet waren binnengevallen de NSB
een marginaal partijtje zou zijn gebleven, die na enkele jaren roemloos ten onder
zou zijn gegaan. Tot 1935 leek het daar ook op.
De NSB werd in december 1931 opgericht
door ir. Anton Mussert. In april 1934 telt
de beweging niet meer dan 20.000 leden.
De NSB oriënteert zich op de fascistische
ieweging in Italië van Mussolini en op de
National Socialistische Arbeiter Partei
(NSDAP) van Hitier. Vooral in Duitsland
laati de nazi's snel vooruit in 1930 zijn ze
al de op één na grootste partij.
In 1933 wordt Hitier Rijkskanselier. In
Berlijn wordt hij toegejuicht door de mas
sa's, die menen dat de problemen waar een
volk voor staat, niet opgelost kunnen wor
den in redelijk overleg van regering en par
lement. Eén man moet de grote beslissingen
nemen: de Leider, de Führer. Ook de NSB
huldigt dit leidersprincipe. Het gaat nog
steeds uit van een Nederlandse monarchie,
maar er zal geen plaats zijn voor parle
mentarisme. Voor de volksvertegenwoordiging is er alleen een adviserende rol.
Het programma is sterk geënt op die van de NSDAP. Het leidend beginsel:
"Voor het zedelijke en lichamelijke welzijn van een volk is nodig een krachtig
bestuur, zelfrespect van de natie, tucht, orde, solidariteit van alle bevolkingsklas
sen en het voorgaan van het algemeen nationaal belang boven het groepsbelang
en van het groepsbelang boven het persoonlijke belang".
In zijn boek "Grijs verleden" schrijft vld Heijden dat in de eerste helft van de
jaren dertig slechts een kleine minderheid in staat was de ware aard van het
nationaal-socialisme te doorzien. "In de ogen van de gemiddelde Hollandse bur
german was het een schreeuwerig kliekje dat ondanks dat het lawaai maakte
een aantal verdiensten had. Dat laatste gold zeker voor de Duitse situatie: de
nazi's zagen immers kans de economie te herstellen, maakten een eind aan de
werkloosheid en bleken bovendien in staat tegenwicht tegen links te bieden. Deze
relatieve waardering van het Duitse nationaal-socialisme betekent echter niet
dat men ook steun betuigde aan de Nederlandse variant ervan".
Toch kent ook de NSB een moment van succes. In april 1935 zijn de verkiezin
gen voor de provinciale staten, waarbij ze 8% van de stemmen behaalt. Een
ongehoord succes. "Volkseenheid" is de leus van de NSB. Bij analyse bleek dat
de NSB vooral had gescoord bij de middenstand.
Maar het succes was van korte duur. In 1937 (Tweede Kamerverkiezingen)
was het percentage al weer gedaald tot 4,22%. Na de capitulatie werden lande
lijk de NSB'ers als landverraders gezien. Ze werden vaak nog meer gehaat dan
de Duitsers zelf. Dat werd mede bepaald doordat de NSB'ers allerlei voordelen
hadden. Heel belangrijk was de vrijstelling van de gedwongen arbeid in
Duitsland. Maatschappelijke positieverbetering was mogelijk. Door de Duitsers
werden ze vaak op belangrijke baantjes gezet. Ze kregen extra voedsel. Extra
brandstof. Ze mochten hun fiets houden. En hun radio!
(Vervolg uit de brief
van de notaris aan
zijn zuster Nelly van
pagina 81:)
"Wel sprak de Wie-
ringer bevolking over
bijltjesdag en andere
bedreigingen tegen het
leven van mij en mijn
gezin. Ze wekten de
indruk dat het leven
van mijn gezinsleden
en mij in doorlopend
gevaar verkeerde,
waardoor ik in de
loop van de jaren de
bescherming bij de
Duitsers zocht.
Waar mijn leven en
werken altijd in
dienst van anderen is
geweest, vrees ik ook
niets. Ik doe gewoon
mijn werk en mijn
plicht, en wensch niets
liever dan dat ons
land weer vrij wordt
en door Hollanders
bestuurd. Niet echter
door die Hollanders,
die onschuldigen in de
gevangenis trappen op
advies van pastoors
en dotninees.
Verraad is iets wat ik
niet ken, maar verge
ten en vergeven wat
in Mei is gebeurd doe
ik nooit."
Op pastoors en do
minees had hij het
niet begrepen, dat
zien we in het ver
volg opnieuw. Net
als in 1919 was de
notaris opnieuw te
gen wil en dank in
de politiek geko
men.
- 83 -
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 16c jaargang nr. 3 - 2004
