-49-
den toestand te kunnen verbeteren van hen, die 't zwaarst werden getroffen. In de jaren die achter ons liggen
hebben de arbeiders goed verdiend, maar ik wil het hier openlijk zeggen: ze zijn ook lelijk in de steek gela
ten. De gemeente met een klein inkomen moest maar zien ze te helpen. Ik weet, dat wat de gemeente heeft
kunnen doen, is geapprecieerd. Getroffen werd ik door het gelukstelegram dat ik ontving van iemand, die
jaren werkloos te Den Oever was. Ik heb dat beschouwd als het penningske van de weduwe."
De feestvreugde werd nog verhoogd door het bericht van een
"vereerende uitnodiging aan de Burgemeester door Z.K.H. den Ex-Keizer van Duitschland te Doorn, om
diens verjaardag mede te vieren".
In schrille tegenstelling tot het idyllische burgemeestersfeest, staat het verslag van een politieke ver
gadering in zaal "Concordia":
De Nationaal Socialisten (N.S.B.) hielden een eerste bijeenkomst op Wieringen
Zowel in de zaal als daarbuiten was het druk. Voor het gebouw stond een massa mensen die de
N.S.B. niet te best gezind was. Tevens was een versterkte politiemacht aanwezig. In de zaal was het
de gehele avond ordelijk, niettegenstaande de spreker soms in krasse bewoordingen tegen de
democratie, het marxisme enz. te velde trok; behoudens dan een paar "interumpeeringen" die door
de spreker met de woorden: "houd je mond en anders ga je er uit" werden beantwoord, werd alles
rustig aangehoord. De spreker was zeer vlot in zijn rede alsook in het beantwoorden der later
gestelde vragen. Een debat was niet toegestaan en het publiek liet de fascistische stortbaden
gevoeglijk langs zich afdruipen. Spreker Kamp uit Amsterdam gaf een toelichting op het program
ma van de N.S.B.
"De 53 partijen en partijtjes die nu aanwijzen wie het land moet regeeren, zijn uit den booze en de boeren,
middenstanders en arbeiders voelen aan den lijve, waar het naar toe gaat: armoede en werkloosheid. De
liberalen, marxisten, ze spreken allen van "vrijheid", maar als wij tegenwoordig zien, hoe de boeren het vee
wordt afgenomen, hoe het graan voor menschelijk voedsel onbruikbaar wordt gemaakt, terwijl een deel der
bevolking honger lijdt, dan vraagt spreker zich af wat er van die vrijheid overblijft."
"Men staart zich blind op het internationale, terwijl men juist in nationale opbouw zijn kracht moet zoeken
en dat is wat de N.S.B. wil. De leuze van: "den arbeider heeft geen vaderland" moet de wereld uit. "Voor
ieder arbeid. Géén klassenstrijd. Niet de arbeid ondergeschikt aan het kapitaal, maar juist andersom, dat
wil de N.S.B."aldus spreker.
Er werd besloten met het zingen van het Wilhelmus. Wie daaraan niet wenste mee te doen, werd
verzocht heen te gaan. Een deel der aanwezigen ging, een deel bleef en met het zingen en een
driemaal "Hou zee!" werd de bijeenkomst besloten. Het artikel besluit:
"Onze indruk was, dat nogal veel in de vergadering aanwezige veehouders met de ideeën van de N.S.B.
schenen in te stemmen, ofschoon zich slechts een enkeling als lid opgaf. Buiten waren de gedachten anders
en toen het gezelschap zou vertrekken werden vuisten opgeheven en "rood front" geroepen. Echter kwam het
tot geen botsingen en konden bus en auto's ongehinderd vertrekken".
Enige maanden later zou de N.S.B. het hoogtepunt in zijn bestaan bereiken bij de Provinciale
Staten verkiezingen. Ook op Wieringen werd een aanzienlijk aantal stemmen op de partij van Mus-
sert uitgebracht. De Wieringer Courant van 22 januari 1935 bood met deze verslagen een goed
beeld van deze overgangstijd. Net geen eiland meer, op weg naar sombere tijden.
Stef Zwarts
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 15e jaargang nr. 2 - 2003
