et Broeker- en Marske Sluisje
- 103 -
door Jac Feenstra
(in het licht van de wording van Wieringen)
Woord vooraf
In het artikel over het Normersluisje in "Op de Hoogte" nr. 2 van 2001 heb ik melding gemaakt
van twee andere sluisjes, welke zich destijds in de Noordelijke zeewering van het eiland Wieringen
hebben bevonden. Onderzoek naar deze sluisjes, die gedurende eeuwen het overtollige boezemwa
ter van Wieringen hebben afgevoerd, wordt extra bemoeilijkt doordat er nauwelijks iets over be
kend is in de diverse archieven. De sluisjes waren er gewoon en behalve het noodzakelijke onder
houd aan de afsluiting en de bediening van deze kunstwerken behoefde er weinig aan te worden
gedaan. Toch is het interessant om ook in de geschiedenis van deze sluisjes te duiken. Gelet op het
voorgaande is het bijna onontkoombaar dat in het nu volgende artikel citaten worden gebruikt die
door vroegere onderzoekers reeds op schrift zijn gesteld.
Inleiding
Wie in meer of mindere mate onderzoek doet naar de geschiedenis van Wieringen of zich daar in
heeft verdiept is het bekend dat het voormalige eiland Wieringen in de huidige vorm in de
Middeleeuwen is ontstaan. Het door water omgeven gebied is echter in de loop van de geschiede
nis voortdurend van vorm veranderd. Hoe het eiland, geologisch gezien, is ontstaan staat uitvoerig
in diverse literatuur beschreven. De boeken van drs. J.T. Bremer zijn hier een duidelijk voorbeeld
van. Toch is het interessant om in het kader van dit artikel (nog) even bij de "schepping" van
Wieringen stil te staan en samen met u terug te gaan in de tijd.
De wording van Wieringen in vogelvlucht.
Wieringen en een deel van Texel zijn voor het grootste deel gevormd tijdens het Pleistoceen (de ijs
tijden) De door het ijs uit de poolstreken aangevoerde keileem en keien bereikten op sommige
plaatsen in ons gebied lagen van 18 meter dikte. De uit keileem en keien bestaande bulten staken
ver boven het omringende gebied uit.
Voor korte tijd een eiland
Tussen de ijstijden, de zogenaamde Eemtijd (ca. 100.000-50.000 jaar geleden) steeg de tempera
tuur. Door het afsmelten van de gigantische gletschermassa's (op sommige plaatsen had het ijs wel
een dikte van 2000 meter) steeg het zeewaterniveau en het gebied rondom het toenmalige Wie
ringen kwam onder water te staan. Wieringen werd een eiland. Een eiland dat veel groter was dan
het gebied dat in het recente verleden als het eiland werd beschouwd. Geologisch gezien echter
niet voor lang.
Weer deel van het vaste land
De laatste ijstijd had tot gevolg dat de zeespiegel tientallen meters daalde. Vergeleken met de huidi
ge zeespiegel was dat verschil wel 130 meter. Als gevolg van de daling van het zeeniveau lag het
omringende gebied van Wieringen en Texel droog tot enkele tientallen kilometers ten westen van
onze tegenwoordige kustlijn. Wieringen maakte weer deel uit van het "vaste land". In het Holo-
ceen, een tijdperk dat ongeveer tienduizend jaar geleden begon, veranderde het klimaat en steeg de
temperatuur met als directe gevolgen dat de plantengroei weer op gang kwam en door het smelten
van het ijs de Noordzee al weer aardig vol begon te lopen.
Wederom een eiland
In de loop van de jaren bleef de zeespiegel stijgen. Ongeveer vijfduizend jaar geleden bereikte de
waterstand een zodanig niveau dat West- en Noord-Nederland onder water kwamen te staan. De
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 13e jaargang nr. 5 - 2001
