IJ WERDEN GEROEPEN
- 12 -
Het verhaal van de Wieringer Indiëganger Klaas Schat
door Jac Feenstra
Inleiding
In Nederlands Indië zat het koloniaal bestuur, tot de Japanse invasie in 1942, stevig in het zadel.
De Japanse bezetter stimuleerde het nationalisme en richtte een vrijwilligerskorps op en interneer
de de blanken in vrouwen- en mannenkampen. Na de Japanse capitulatie in 1945 riep de leider
van de nationalisten, Soekarno, de republiek Indonesië uit. Maar de Nederlandse overheid
stuurde troepen en voerden politionele acties uit, om wat zij noemden "de opstand neer
te slaan en de oude orde te herstellen". Onder Amerikaanse pressie ontmoetten de partijen
elkaar in een ronde tafelconferentie. In 1949 werd de soevereiniteit door koningin Juliana overge
dragen, Soekarno als president beëdigd en was de republiek Indonesië een feit.
Het bovenstaande geeft in het kort een geschiedenis weer waarin Nederlandse militairen (veelal)
verplicht waren een belangrijke rol te spelen.
Expeditionaire Macht
Tegen het einde van de Duitse bezetting in een groot deel van Europa, werden op het Hoofd
kwartier van de Nederlandse Troepen in Engeland plannen gemaakt voor het vormen van een
nieuw leger welke Expeditionaire Macht zou worden genoemd. De Expeditionaire Macht, kort
weg EM, moest uit minstens twee divisies bestaan en zou worden ingezet in de oorlog in het Verre
Oosten. Toen de atoombom op Hiroshima en Nagasaki viel, capituleerde Japan en kwam er een
einde aan de tweede wereldoorlog. Daardoor was de oorspronkelijke taak van EM verdwenen.
Andere troepen zouden naar Indië gaan om er orde en rust te verzekeren.
Deze (gezags)troepen met hun beperkte gevechtskracht waren echter niet in staat in vrij korte tijd
de orde te herstellen. Een langere en sterkere bezetting was noodzakelijk. De EM kwam weer in
beeld. In zeer korte tijd moest er een divisie worden gevormd en opgeleid om daarna naar Neder
lands Indië te worden gezonden.
De legerafdeling zal, op voordracht van de toenmalige koningin Wilhelmina, de 7 december divi
sie worden genoemd. Dit naar de datum in 1942 waarop de grondslagen zijn neergelegd voor
herstel van recht en vernieuwing in vrij overleg.
De eerste lichting dienstplichtigen van na de oorlog moest in mei 1946 dienst nemen. De kazernes
van Steenwijk, Harderwijk, Wezep, Amersfoort, Utrecht, Ede, Nijmegen en Maastricht vulden zich.
Omdat er veel haast bij was de orde in Nederlands Indië te herstellen, werd de divisie reeds op 1
september 1946 gemobiliseerd. Kort daarna vertrokken de eerste troepen per schip naar hun
bestemming.
Wieringers
Ook de Wieringers Piet Kooy, Rinus Steigstra en Klaas Schat werden geroepen om in mei 1946
hun dienstplicht te vervullen. Zij moesten zich melden bij de 7 december divisie in de Van Cornput
Kazerne te Steenwijk. De lotgevallen van Klaas Schat in zijn "Indië-tijd" zullen we in het vervolg
van dit verhaal de revue laten passeren. De belevenissen van Klaas Schat laten we symbool staan
voor hetgeen de andere Wieringers hebben meegemaakt gedurende hun Indië-periode.
Voorgeschiedenis
Klaas Schat werd op 16 Juni 1925 te Sint Anna Parochie geboren. Het sopte niet ruim thuis en
vader Schat probeerde in 1930 aan de andere kant van de in wording zijnde Afsluitdijk een nieuwe
toekomst op te bouwen. Het gezin nam zijn intrek in één van de zogeheten Biltse keten aan de
Poelweg te Westerland. Vader vond werk in de pas drooggelegde Wieringermeer. Klaas ging eerst in
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hóögte" - 13e jaargang nr. 1 - 2001
