EN VERSTOORDE VEILING
-81 -
Wieringen mei 1792
Een geschiedenis waaruit blijkt dat ook in die tijd al criminelen bestonden.
Overgenomen uit de Oudrechterlijke boeken van Wieringen door Nel Fijnheer-Rotgans.
Deze boeken bevonden zich eerst in het Rijksarchief van Haarlem. Nadat de gemeente Wieringen
een groot deel van haar archief overgebracht heeft naar het regionale archief in Alkmaar zijn de
Oudrechterlijke en Oudnotariële archieven daar ook naar toe verhuisd. In de boeken van het
Oudrecht van Wieringen schrijft Maarten Russelman, de toenmalige gemeentebode en veilingmees
ter het volgende verhaal:
Als ik (Maarten Russelman dus) een veiling houdt, 't maakt niet uit of het om roerende of onroe
rende goederen gaat, dan geldt het plaatselijke gebruik dat er mondeling wordt omgeroepen dat de
verkoping gaat voor "gereed geld". Dat is geld waarover zonodig direct kan worden beschikt.
Meestal wordt erbij gezegd dat ik, de bode, 't geld kom ophalen als 't mij schikt en dat ik 't dan aan
de verkoper overhandig. Deze regel is bij elke bezoeker/koper van een veiling of boelhuis bekend.
Dus op 8 mei 1792, 's morgens om half negen gaat Maarten Russelman naar de Westerlander dijk
om daar een veiling te houden van 22 nummers "schaale", een soort ruwe planken. Elk nummer
bestaat uit 20 stuks, behalve één nummer, dat zijn 14 planken.
Voor Maarten begint met de veiling roept hij met luider stemme de bekende conditie: betalen met
gereed geld dat door de bode opgehaald wordt. Maar, als iemand wil bieden, die nog schulden
heeft van een vorige verkoping, dan wordt die persoon verzocht niet mee te bieden, tenzij hij de
vorige schulden meteen betaalt.
Dit slaat op Harmen Kruijer die op 27 april van dit jaar, net als andere mensen hout gekocht had
voor "gereed geld". De verkoper had aan Maarten Russelman gevraagd 't geld vlug op te halen.
Dus ging hij op 2 mei op pad. Van alle kopers ontving hij het verschuldigde bedrag, behalve van
Harmen Kruijer. Die zei: Ik geef geen geld. Ik wil niet betalen." En dat antwoord had Maarten
Russelman ook al 2 keer in de maand maart gekregen. Toen was hij door de Schout naar Kruijer
gestuurd om 4:13:12 te innen. Maarten had Harmen heel goed verteld wat er stond te gebeuren
als hij niet betaalde, maar 't haalde niets uit. Ik betaal niet", zei Harmen.
Zo was de stand van zaken op deze veilingdag. En Harmen Kruijer was onder de aanwezigen.
Maarten riep nog om dat 't hoogste bod geldend was en zo werd begonnen. De eerste 4 nummers
gaven geen problemen. Maar toen nr. 5 aan de beurt was, begon Harmen mee te bieden. Maarten
riep dat zijn bod niet geldend was en dat de secretaris zijn bod niet zou noteren. Harmen trok er
zich niets van aan en ging rustig door met bieden. De andere kopers wisten niet goed wat te doen
en de hele verkoping dreigde te stagneren omdat niemand meer door het gedrag van die "koppige"
vent durfde te bieden.
't Werd helemaal te gek toen Simon Cornsz. Kuut koper was geworden van nr. 5 en zijn naam op
de bovenste plank zette aan 't ene eind. Meteen zette Harmen Kruijer zijn naam aan 't andere
eind. En zo ging het de hele veiling door. Maarten was woedend en zei tegen Kruijer dat hij 't niet
moest wagen planken mee naar huis te nemen.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 12e jaargang nr. 4 - 2000
