- 15 -
De buitendeur
Zoals eerder is vermeld betrad men aanvankelijk de wo
ning door de buitendeur in de westelijke zijgevel. Deze
bestond uit een naar binnen draaiende onder- en boven
deur zonder glas. Van oudsher gemaakt van drie of vier
brede delen waren ze aan de binnenkant altijd voorzien
van spiegelklampen. Evenals de vensterluiken werden ze
afgehangen met penduimscharnieren. Het dagslot van
een buitendeur bestond uit een klinkstel waarbij de
scharnierplaat van de klink op de buitenkant van de
deur hartvormig of rond was. Het nachtslot bestond uit
een oplegslot of uit een grendel (skoeteles).Van oor
sprong zijn het allemaal naar binnen draaiende deuren.
Als later ook bij de buitendeuren het glas steeds meer
wordt toegepast ontstaan er diverse uitvoeringen. We
zien dan ook deuren met voor het glas een gietijzeren
sierrooster en kozijnen met een bovenlicht dat soms is
voorzien van een gietijzeren ornament. De meest voor
komende uitvoering wordt dan een bovendeur met een
kruisroede of één verticale roede. (Zie afb. 14) (foto A P.)
De kozijnen waren aan de buitenkant dikwijls voorzien van een kraalschaafje. Alle raam- en deur
kozijnen waren geheel van grenenhout met uitzondering van de buitendeur waar de onderdorpel
van eiken was. Bij het vervangen van slechte dorpels werd later dikwijls beton of hardsteen gebruikt
waarbij de stijlen dan ook neuten van hetzelfde materiaal kregen.
Op afb. 15 zien we ook een regenbak. Van oorsprong is dit een wel
put geweest waarvan het deksel op maaiveld hoogte lag en die pas
later dienstdoende als regenbak een gemetselde opbouw heeft gekre
gen. Afb. 16
Afb. 15
Het toilet
Op afb. 15 zien we het tegen het huis aangebouwde
toilet (huuske of plee). In veel gevallen waren deze
van hout en stonden ze verder van het huis af. Omdat
men op de hogere delen van het eiland woonde, waar
geen sloten waren, was
een toilet altijd voor
zien van een emmer of
ton. Het interieur,
(Afb. 16) bestaat uit
een uitneembaar schot
je met een eveneens te
verwijderen zitting. De
opening in de zitting
werd afgesloten met
een rond houten dek
sel.
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 12e jaargang nr. 1 - 2000