565
dat hij vanuit Nederland geen politiek kan bedrijvenWij zullen hem goed
bewaken. Zijn bewegingsvrijheid is aan strenge regels gebonden.Hij krijgt
een klein gebied toegewezen, dat hij zonder toestemming van de regering niet
mag verlaten. En mocht hij die toestemming ooit krijgen, dan zal hij goed
bewaakt worden. Hij is, om het zo maar eens te zeggen, een pupil van de staat
geworden. Wij zijn zijn voogden. U hoeft niet bang te zijn wij laten hem
geen nieuw Potsdam voorbereiden.
Toen de vragensteller informeerde waar de kroonprins geinterneerd zou worden,
liet deze ambtenaar zich ontvallen: op een Zuidezeeeiland.En toen was het
duidelijk, dat men niet meer terug kon.Aan Onnen werd meegedeeld dat
Buitenlandse Zaken Wieringen wel geschikt vond. Aan de burgemeester van
Wieringen werd een telegram gestuurd: de kroonprins zal op Wieringen
geinterneerd worden.Zoek zo spoedig mogelijk een daarvoor geschikt huis.
De kosten komen voor rekening van de regering.
Daarop telegrafeerde Wieringen terug: de pastorie in Oosterland is te
huur.Kosten 2400 gulden per jaar.
De Interneringsdienstdie onder het Ministerie van Oorlog hoort, seinde
terug:AccoordHet huis meteen huren en zorg voor een eenvoudige inrichting.
Bij het Ministerie van Oorlog had men geen idee hoe groot het huis was en
of de kroonprins en zijn adjudant er gehuisvest konden worden.Als men had
geweten, dat de pastorie eigenlijk niet meer was dan een betere
arbeiderswoningeigenlijk nog meereen uitgewoonde kleine rentenierswoning,
had men misschien ook van Wieringen afgezien.Men nam echter aan dat voor
2400 gulden per jaar iets goeds gehuurd kon worden. Onder ons gezegd heeft
de hervormde kerk van Oosterland de regering en de kroonprins met deze woning
opgelicht.De huur was 400 a 500 te hoog.
De eerste dagen hebben wij over deze affaire nog wel schik gehad. Maar na
een paar dagen zei mijn collega B. van Binnenlandse Zaken in de Sociëteit: Ik
geneer me ervoor zoals wij de kroonprins gehuisvest hebben. Geneer jij je
niet Ik moest dat beamen.
Nu stuit mij nog wel eens tegen de borst het grote verschil in behandeling
tussen de keizer en de kroonprins.Bij de toelating van de keizer heeft
Nederland zich correct opgesteld. Bij de toelating van de kroonprins heeft
men een knieval voor de Entente gemaakt.Men heeft naar middelen gezocht de
Entente tevreden te stellen, zonder het internationaal recht met voeten te
hoeven treden. Deze middelen hebben de kroonprins zijn bewegingsvrijheid
gekost. Het is wel duidelijk dat Nederland niet het recht had de kroonprins
op Wieringen te interneren. Men had hoogstens kunnen zeggen:- hier hebt u
de algemene regels, als u in Nederland wilt blijven, moet u zich daaraan
houden.-
Het is mij bekend dat Den Haag ook aan de keizer enige wensen heeft kenbaar
gemaakt.En vanzelfsprekend werd door de keizer aan die wensen tegemoet
gekomen.
Nee, de toelating van de kroonprins is geen schone bladzij uit de Nederlandse
geschiedenis. Hij was een krachtige man. Door zijn tact en vitaliteit heeft
hij zich er doorheen geslagen.Iemand met een ander karakter zou aan deze
omstandigheden ten onder gegaan zijn."
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
