553
De Hollanders voelden zich door het bezoek van de keizer niet bijzonder
gevleid. Men had deze eer graag aan Zwitserland gegund.Men voorzag al meteen
problemen. Want men wist, dat de Entente, in het bijzonder Frankrijk, op
de uitlevering van de keizer wilde aandringen. En vanzelfsprekend was daar
geen denken aan.
De kroonprins kwam nog veel onverwachter.De grenswachten hadden geen
instructies en de dienstdoende officier wist niet beter te doen dan hem en
zijn gevolg hoffelijk te vragen in de wachtkamer plaats te nemen en een kopje
Hollandse koffie aan te bieden. Toen werd op de gebruikelijke wijze Den Haag
verwittigd. De opperbevelhebber van het ministerie van oorlog en de minister
van binnenlandse zaken wilden allemaal niet verantwoordelijk zijn. Dus werd
de verdere afwikkeling van deze zaak aan de commissaris van de
interneringsdienst overgelaten.
Ik denk wel, dat in de ministerraad over deze zaak gesproken werd en heel
plausibel komt mij de verklaring voor van het ministerie van buitenlandse
zaken: als men Onnen de verantwoording gaf, hield de regering de handen vrij.
Diezelfde strategie volgde men later ook, toen de Entente aandrong op de
uitlevering van de keizer.De regering zou niet bevoegd zijn, zij moest de
rechterlijke macht absoluut in ere houden.
Het is een openbaar geheim dat generaal Onnen één van de weinige anti-Duitse
hoge militairen in Nederland was.Hij stelde vast, dat men geen recht had
de kroonprins terug te sturen. Als privépersoon kon de kroonprins zeker de
grens niet over, en hij regelde dat de kroonprins ontwapend werd. En nadat
de kroonprins een aantal dagen in een kasteel bij Roermond ondergebracht
werd, besliste generaal Onnen, dat Wieringen de verblijfplaats van de
kroonprins zou worden.
Op het eiland zou hij zich vrij kunnen bewegen. Het eiland verlaten mocht
hij alleen met toestemming van de regering en onder begeleiding van daarvoor
aangewezen personen.Men ziet hier meteen een groot verschil tussen de
behandeling van de keizer en van de kroonprins. De keizer ging voorlopig
in kasteel Amerongen wonen.De keizer kreeg ook bewegingsvrijheid. De
kroonprins stuurde men naar een totaal geisoleerd Zuiderzeeeilandwaar hij
goed bewaakt werd.
Waarom dit verschil in behandeling Het antwoord is al gegeven. Bij
binnenkomst van de keizer neemt de Nederlandse regering de verantwoording;
buitenlandse en binnenlandse zaken werken nu samen; men houdt rekening met
menselijke gevoelens.
Generaal Onnen, de chef van de interneringsdienst, die voor de internering
van de kroonprins de verantwoording draagt, vindt nauwelijks een reden de
kroonprins anders te behandelen dan elke andere geïnterneerde. En omdat hij
in de oorlogsjaren Engelse officieren, die verdacht werden van vluchtpogingen
op het eiland Urk interneerde, vond hij het eiland Wieringen een mooie
verblijfplaats voor de kroonprins.
Pas toen bekend werd dat het Wieringen zou worden, ging men kijken of er
een geschikt huis aanwezig was. De kleine, primitieve pastorie in Oosterland
werd toen op kosten van de regering gemeubileerd gehuurd voor 2400 gulden
per jaar voor de hervormde gemeente van deze plaats een reusachtig
bedrag. De huurwaarde van een dergelijk huis bedraagt zeker niet meer dan
300 gulden per jaar.
De reis van Roermond naar Wieringen moet afschuwelijk geweest zijn. Er werd
geen enkele maal met een gereserveerde coupé gereisd. De tocht ging langs
Amsterdam.Aan de pers was meegedeeld, wanneer de kroonprins daar zou aankomen
en met welke trein hij zou verder reizen. Op het Amsterdamse Centraal Station
verdrongen zich de Nederlandse en buitenlandse journalisten. Er werd
geprobeerd voor te dringen, onbeschaamd werd de kroonprins aangesproken.
