STRIJD IN NOORDERKWARTIER
ONDERGESCHOVEN KINDJE
UL.
dus niet alleen om kinderen
te leren over de vaderlandse
geschiedenis
De geschiedenis diende in
het historische kinderboek
Na ontzet Alkmaar ging
oorlog gewoon door
Ruud Kersten
André Nuyc"15
-.1
38 - OUDALKMAAR
OUDALKMAAR - 39
Er komt dit najaar een nieuwe historische verhandeling
beschikbaar onder de titel Het beleg van Alkmaar.
Opstand en oorlog in de stad en omgeving, 1566-1576.
Hierin schetst Harry de Raad, oud-archivaris bij het
Regionaal Archief Alkmaar, een breder beeld van
de gebeurtenissen in het Hollands Noorderkwartier
dan gebruikelijk. ‘Die geschiedenis is een beetje een
ondergeschoven kindje in het nationale verhaal.’
André Nuyens, Een
brief in een polsstok.
Over het Spaanse
beleg van de stad
Alkmaar in 1573
(Christofoor, 2000).
Nuyens (1948) is een
Alkmaarse jeugdboe
kenschrijver.
Nederlanders, maar tussen katholieken en protestanten.
Het geloof en God vervulde daarbij vaak de hoofdrol. Door
de verhalen over het Beleg van Alkmaar naast elkaar te
leggen, is te zien dat de feiten van het verleden misschien
vastliggen, maar dat er veel ruimte is voor interpretatie.
Daarmee zijn de historische kinderboeken over het Beleg
van Alkmaar een verrassende spiegel van de tijd.
Ilse La Brijn is publiekshistoricus en is afgestudeerd op de
functie van het Beleg van Alkmaar in historische kinder
boeken.
Piet Visser, Het beleg van Alkmaar (Kluitman, 1906).
Visser (1867-1929) was onderwijzer te Breezand. Zijn
boeken werden geïllustreerd door H.C. Louwerse.
De Raad: ‘In Alkmaarse publicaties heeft men zich lang
alleen maar gericht op die zeven weken in 1573. Pas in de
Ontzet-bundel van 1973 (Alkmaarontzet, 1573-1973, rk) is
er aandacht voor wat meer. Dan heb je nog het prachtige
boek Het verraad van het Noorderkwartier van Henk van
Nierop uit 1999, waarin het oorlogsverloop in Noord-
Holland boven het IJ uitgebreid aan de orde komt, maar
dat richt zich hoofdzakelijk op de jaren 1575 en iets later.’
foto door:
Mark Alphenaar
Harry de Raad is sinds zijn pen
sioen bezig geweest met dit boek
waarvoor het idee al langer bij hem
rondspookte. Volgens hem waren
nog lang niet alle feiten rondom
het beleg goed onderzocht en
ontbrak het ook aan een studie die
de Alkmaarse gebeurtenissen in
een bredere context plaatste.
‘Het beleg had een lange voor
geschiedenis en ook na 8 oktober
ging de oorlog gewoon door.’
dagen na het ontzet van Alkmaar, rk) bijvoorbeeld hoort
er ook bij. De gebeurtenissen eerder in Haarlem horen er
eveneens bij, omdat die een voorbode vormden van wat
er in Alkmaar stond te gebeuren.
De nederlagen van Spanje waren - na de Spaanse
inname van Haarlem die bij de aanhang van Oranje veel
defaitisme tot gevolg had - voor het vervolg heel belang
rijk. Het jaar daarna had je ook nog het ontzet van Leiden.
De oorlog in Holland ging door tot eind 1576, toen de
Portret Nanning van Foreest. Anonieme kunstenaar,
1591. Collectie Stedelijk Museum Alkmaar, bruikleen
Stichting Van Foreest en Van Egmond van de Nijenburg.
MEER DAN FEITEN
De geschiedenis diende in het historische kinderboek dus
niet alleen om kinderen te leren over de vaderlandse
geschiedenis. Het overwinningsverhaal gaf alle auteurs de
mogelijkheid spannende verhalen met een goede afloop
te vertellen, maar het veranderende tijdsbeeld, de ontwik
kelingen in de pedagogiek en de religieuze betekenis van
het Beleg beïnvloedde de manier waarop er over de
Alkmaarse strijd werd geschreven. Van vaderlandslievende
en nationalistische geschiedvertelling over de helden uit
het Alkmaarse verzet, verschoof door de eeuwen heen
langzaam de aandacht naar de ‘gewone’ man. Het werd
steeds minder belangrijk om kinderen normen en waar
den te leren via de historische verhalen. Spanning en
avontuur waren vanaf halverwege de twintigste eeuw
steeds vaker de belangrijkste doelen voor kinderboeken
schrijvers. Auteurs met een religieuze achtergrond gingen
veelal mee in deze maatschappelijke en pedagogische
ontwikkelingen, maar voor hen bleef de overdracht van
religieuze normen en waarden erg belangrijk. Het Beleg
van Alkmaar was geen strijd tussen Spanjaarden en
JIJ HAD HET IDEE: DAT MOET ANDERS.
Ja, in elk geval dat wanneer het verhaal over het beleg van
Alkmaar verteld zou worden dat dat dan zou gebeuren
in het bredere verband. De Slag op de Zuiderzee (enkele
ALKMAAR -r.KLUnKAN
