STEDEL'JK
MUSEUM
ALKMAAR
Komt dat zien!
Vi 1 .1
V -
r
leefwereld: Het unieke memorieboek van Maria van
Nesse (1588-1650). Nieuwe perspectieven op huishoude
lijke consumptie. Stedelijk Museum Alkmaar greep de
kans aan om een focustentoonstelling te wijden aan deze
bijzondere Alkmaarse vrouw. Als stagiaire bij het museum
werkte ik onder conservator Christi Klinkert mee aan de
voorbereidingen.
Met de focustentoonstelling Rijk onafhankelijk. Maria van Nesse (1588-1650) (te
zien tot 19 maart 2023) is Alkmaar een inspirerend verhaal rijker.
Zie www.stedelijkmuseumalkmaar.nl voor meer informatie.
de katholieke kerk. In Thuis tonen we enkele zeventien-
de-eeuwse huishoudelijke voorwerpen die in Maria’s
omgeving gevonden zijn. Een daarvan is een met peren
gedecoreerd bordje, dat er precies zo uitziet als het
exemplaar dat Maria in haar memorieboek beschrijft. Het
volgende thema, Onder ‘vrinden’, betreft Maria’s hechte
kring familieleden. Ze had een goede band met haar
jongere zus en zwager en hun twee dochters. Voor deze
nichtjes was Maria een echte suikertante: met Sinterklaas
gaf ze hen dure cadeaus. Het laatste thema, In de kerk,
brengt Maria’s geloof in beeld. Maria had veel contact met
pastoor Johannes de Kater en steunde diens katholieke
schuilkerk ruimhartig. Zo bekostigde ze een nieuwe
reliekkast en een zilveren monstrans voor het reliek van
het Alkmaars Bloedwonder uit 1429. Deze voorwerpen
worden nog altijd bewaard in de Sint-Laurentiuskerk en
zijn nu tijdelijk in het museum te bewonderen.
Memorieboek van Maria van Nesse, bijgehouden van
1623 tot en met 1646, pen in bruin, familiearchief De
Clerque Wissocq de Sousberghe, Rijksarchief Mons.
WIE WAS MARIA?
Maria van Nesse werd geboren in de Koorstraat te
Alkmaar. Ze groeide op in een kinderrijk gezin. Bij de
dood van hun ouders in 1611 en 1612 erfden de kinderen
Van Nesse huizen, land en goederen. Daaronder was een
pand aan de Langestraat, naast het stadhuis (huidig
nummer 89). Hier woonde Maria vanaf 1621 tot haar dood
in 1650. Als ongehuwde en welgestelde vrouw kon Maria
zonder bemoeienis van een echtgenoot of voogd haar
huishouden bestieren. Geldzaken noteerde ze nauwgezet
in haar memorieboek. Via haar uitgavenpatroon en
aantekeningen leren we Maria persoonlijk kennen. In de
eerste plaats als een zuinige dame, die goed op de
centen let, maar soms grote bedragen neerlegde voor
zaken die zij belangrijk vond. In het huishouden was ze
daadkrachtig: hoewel ze altijd dienstmeisjes in huis had,
stak ze ook zelf vaak de handen uit de mouwen. Maria
kon hard zijn in onderhandelingen met haar leveranciers,
maar ze gaf gul aan minderbedeelden. Het meest ging
haar hart uit naar haar familie en naar de katholieke kerk.
MARIA TENTOONGESTELD
Van Maria’s persoonlijke bezittingen is voor zover bekend
niets bewaard gebleven. We hebben er daarom voor
gekozen haar wereld in onze tentoonstelling te recon
strueren met contemporaine voorwerpen, en wel aan de
hand van vier thema’s. Het eerste, Maria in Alkmaar, stelt
de bezoeker aan Maria voor en geeft een beeld van haar
woonomgeving. Hier tonen we een waterverftekening
van Cornelis Pronk (1691-1759) voorstellende de Lange-
straat, waarop haar huis uiterst links staat weergegeven.
De overige drie thema’s betreffen de ‘categorieën’
waarvoor Maria uitgaven deed: haar huis, haar familie en
H •*-*» h-H J.k
<4 V .1. \fr - - •‘i
L - A-...-. - -.K
-
VW/ i *- kr _iA» - -
-
A
■'s.: --
