I
n
H
RIJK ONAFHANKELIJK.
MARIA VAN NESSE
(1588-1650)
J’
Jasja de Groot
7
I. TitSl UlhiA
Advertorial
In de zeventiende eeuw woonde aan de Alkmaarse
Langestraat een bijzondere vrouw: de ongehuwde,
welgestelde en katholieke Maria van Nesse (1588
1650). Over haar leven zijn talloze details bekend,
dankzij haar zogenoemde memorieboek - een
soort kasboek - dat in 2019 is gevonden in een
Belgisch familiearchief. Momenteel is in Stedelijk
Museum Alkmaar een focustentoonstelling over
deze uitzonderlijke vrouw te zien. Jasja de Groot,
studente Kunstgeschiedenis en Filosofie aan de
Universiteit Utrecht, hielp als stagiaire mee bij de
voorbereiding van de expositie.
Cornells Pronk, Gezicht op de Langestraat in Alkmaar,
ca. 1720-1759, pen in grijs, penseel in diverse kleuren
waterverf, Noord-Hollands Archief, Haarlem.
In de afgelopen jaren is het gehele manuscript - ruim
tweehonderd bladzijden - gescand en getranscribeerd
door de ‘transcriptiewerkgroep’ van Regionaal Archief
Alkmaar. Kunsthistorica Judith Noorman en historicus
Robbert Jan van der Maal bestudeerden en analyseer
den de tekst en schreven een boek over Maria en haar
Bordje met peren, 17de eeuw, aardewerk, Archeologisch
Centrum gemeente Alkmaar.
EEN UNIEKE VONDST
‘Katten ende honden, leuwen ende beren konnen die
menschen beheren, maer en der en is op aerden geen
soo starcken man die een quaet wijf beheren kan.’ Uit dit
gezegde spreekt een belangrijke eigenschap van de in
Alkmaar geboren Maria van Nesse (1588-1650): haar
zelfstandigheid. Het citaat is afkomstig uit het ‘memorie
boek’ van deze vrouw: een soort kasboek, waarin zij al
haar uitgaven bijhield en soms gebeurtenissen noteerde,
‘tot memorij’ - om te onthouden. Toen dit document in
2019 boven water kwam in een Belgisch familiearchief,
leek het aanvankelijk niet opzienbarend: twee stapels
dichtbeschreven vellen papier en enkele losse briefjes
met aantekeningen, zonder zegels, illustraties of omslag.
Al snel werd echter duidelijk dat het geschrift een schat
aan informatie bevat over zeventiende-eeuws Alkmaar,
en wel vanuit het unieke perspectief van een eigengerei
de vrouw. Maria’s persoonlijke notities - die de periode
1623-1646 beslaan - geven een ongekend gedetailleerd
beeld van haar dagelijks leven, van haar netwerk en van
de handel en nijverheid in zeventiende-eeuws Alkmaar.
y
