OUDALKMAAR - 33
Op gezette tijden was het gesticht overvol, een ‘pakhuis
van jongens’ noemde men het ook wel. In 1884 zaten er
240 jongens in, terwijl er maar plaats was voor 200. In
1922 werd het gesticht dan ook opgeheven. Het was te
oud, te klein, voldeed niet meer aan de eisen van de tijd
en lag midden in de stad, zonder ruimte voor verdere
uitbreiding. Het gebouw was daarna in gebruik als
hoofdpostkantoor. Na de oorlog trokken drie bataljons
militairen, een garnizoenscommando van het Nederland
se leger, voor een aantal jaar in een deel van het gebouw.
Alkmaar was weer voor eventjes een garnizoensstad. In
de jaren zestig ging de sloopkogel tegen het grootste
deel van het gebouw, om plaats te maken voor een heel
nieuw postkantoor, naar een ontwerp van architect Piet
Tauber. Later zou dit verbouwd worden tot het kantoor
van de ABN AMRO Bank, zoals we dat nu kennen. Het
allerlaatste deel, de school, ging pas in 1982 in het kader
van de stadsvernieuwing tegen de vlakte. Ervoor in de
plaats kwamen woningen, met het adres aan de Schetel-
doekshaven. Vanaf dat moment herinnerde op deze
plaats niets meer aan het gesticht waar zoveel kinderen,
waaronder het Amsterdammertje Jan Dirks, vele jaren
van hun leven hebben doorgebracht.
zijn er wel tralies voor de ramen te zien, hoogstwaar
schijnlijk juist vanwege de vele ontvluchtingen. Vooral op
zondag, tijdens de wandeling in het bos of de duinen was
het, ondanks het toezicht, eenvoudig om te verdwijnen.
Op die dag vonden dan ook veel ontsnappingen plaats.
In 1887 verbood de Minister van Justitie het wandelen,
nadat er te veel jongens waren ontkomen.
- Het Rijksopvoedingsgesticht te Alkmaar, artikel in
Alkmaarsche Courant, 2 november 1907.
- Vele honderden vonnissen uit de negentiende eeuw
waarmee kinderen veroordeeld werden, waaronder die
van Jan Dirks, zijn digitaal te raadplegen op de website
van het archief van de provincie Noord-Holland,
www.noordhollandsarchief.nl. Zoek in de archieven op
‘Rijksopvoedingsgesticht' en selecteer dan ‘Criminele
Noord-Hollanders'.
Het voormalig Rijksopvoedingsgesticht tijdens de
afbraak.
BRONNEN
- C. Leonards, Het huis van verbetering en opvoeding in
Alkmaar, 1857-1886, in: De ontdekking van het onschuldige
criminele kind (Hilversum, 1995, p. 199-251).
- N. Bakker, J. Noordman en M. Rietveld-van Wingerden, Vijf
eeuwen opvoeden in Nederland: idee en praktijk: 1500-2000
(Assen, 2006).
- J.W. Delicat, Van ijzeren vuist naar zachte hand?
Idee en praktijk in de rijksopvoedingsgestichten 1901-1961
(Proefschrift, Katholieke Universiteit Nijmegen, 2001).