Tijd voor spel en ontspanning was er wel, maar het was weinig en alles stond onder streng toezicht. sr Li' en ZUID-HOLLi 1 32 - OUDALKMAAR J»w» fc Ui "nL Het mag klinken alsof de jongens al met al redelijk goed af waren. Iedere dag te eten, een beroepsopleiding, veel beweging, wandelen en boeken lezen onder het toeziend oog van vriendelijke bewakers klinkt niet al te slecht. Een groot deel van de jongens blijkt na het ontslag uit het gesticht inderdaad goed terechtgekomen te zijn. Hun gedrag was verbeterd en de helft van hen kon op een eerlijke manier zijn geld verdienen. Toch was het zeker later, aan het eind van de eeuw, bepaald niet zo rooskleu rig als het lijkt. De kinderen kregen weliswaar iedere dag te eten, iets waar ze thuis niet op hoefden te rekenen. Vrijwel alle jongens die binnenkwamen waren zwak en ziekelijk, door de ondervoeding en de ongezonde omstandigheden waaronder ze voordien hadden geleefd. Maar zo bleven ze ook: ze kregen slechts honderd gram vlees en honderd gram groenten per dag, erg weinig voor opgroeiende jongens. Fruit, kaas, vis en eieren waren er helemaal niet. Honger was dan ook evengoed de norma le toestand van een gestichtskind en ziektes waren er aan de orde van de dag. Temeer daar het onthouden van eten een gewone strafmaatregel was. Bij een ongehoorzaam heid werd hen al een maaltijd afgenomen. De vakoplei ding was geen volwaardige opleiding, waar ze na hun tijd in het gesticht veel mee konden. Slechts een derde van de ontslagenen vond een baan in het vak waarvoor ze waren opgeleid. Ze leerden aardig knutselen, maar echt nuttige vakkennis deden ze niet op. Tijd voor spel en ontspanning was er wel, maar het was weinig en alles stond onder streng toezicht. De strakke dagindeling gold voor iedere dag, behalve voor de zon- en feestdagen. Het leven was er saai, streng en karig. mocht worden, controleerde de directeur wel of er niets ongunstigs over het gesticht in stond. Eens in de drie maanden mocht familie op bezoek komen. De pupillen deden er goed aan daar niet al te veel van te verwachten. De reis was voor de armlastige ouders vaak te duur, vooral als die vanuit het andere eind van het land moesten komen. Met de voorgeschreven vriendelijkheid van de bewakers lijkt het helemaal tegengevallen te zijn. Lijfstraffen waren formeel verboden, maar vooral later in de negentiende eeuw blijken bewakers zich daar niets van te hebben aangetrokken. Er zijn vrijwel geen getuigenissen van ex-opvoedelingen bewaard gebleven, de arbeidende klasse liet sowieso weinig geschriften na. Maar tegen het eind van de negentiende eeuw kwam een ex-opvoede- ling, George in der Maür, met een huiveringwekkende getuigenis van mishandeling, wreedheid en fysiek geweld. De bewakers waren veelal ex-militairen die wel een harde hand hadden maar geen pedagogische kwaliteiten. Zij hanteerden ‘het systeem van de ijzeren vuist’. Bij wangedrag werden disciplinaire straffen uitgedeeld: in het cachot op water en brood, of drie dagen lang in de boeien. Bij het minste of geringste wat de bewakers niet beviel kreeg een jongen ’s avonds geen eten en werd het matras uit zijn bed gehaald. Hij moest dan slapen op de ijzeren stangen van de krib, op de grond gaan liggen was verboden. Probeerde hij te zitten, dan werd hij op de ijzeren stangen in een liggende houding vastgebonden. Stokslagen op de blote billen waren een veelgebruikt middel om jongens manieren bij te brengen. Sadisme was er schering en inslag. De eerste decennia waren er geen meldingen van ontvluchtingen, maar later kwamen die steeds meer voor. Het ontbreken van tralies voor de ramen maakte het de jongens wat dat betreft wel makkelijk. Op foto’s uit de twintigste eeuw Knipsel uit de Nieuwe Haarlemsche Courant, 25 februari 1908. BUITEN Li Algemeen 0» ISCHE C( pft Attmrnlctrdlw: *33, Haarlem jnirtirr 1416. 25 r •IS B o e f j e s. Zaterdagmiddag ge lukte het een zestal knapen uit liet Rijksopvoedingsgestichl te Alkmaar, bij het zoogenaamde wandelen, aan hun bewakers te ontsnappen en in de duinen te vluchten. Hedennacht kwamen vijf van de jongens, van de noordzijde uit de duinen, op de sluizen te Uinuiden aan, waar zij werden aangehouden. Afgetobd, na zóó'u zwerftocht, werd hun eenig voedsel verstrekt en in middels de politie gewaarschuwd, die de jongens in bewaring nam, tot nader order. De jongelui zagen er in hun Zondagsche pakjes netjes uit, doch hadden reeds de voorzorg genomen, de blinkende knoopeu door boenen te vervangenook aan de petten hadden zij een andere vorm gegeven. De zesde jongen, die een tegenovergestelde richting was ingeslagen, is nog niet gevon den. l «taiiu 1 UI»i 1 .toiin I fa Aal c

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Oud Alkmaar | 2022 | | pagina 6