BRUGGEN
VAN ALKMAAR
Lucas Zimmerman
Dit artikel is onderdeel van een reeks over de bruggengeschiedenis in en rond de
binnenstad van Alkmaar. In dit tweede deel komt de ontwikkeling vanaf 1560 tot
en met 1780 aan bod. Hierbij zijn de in die tijd gemaakte kaarten van de stad
leidend geweest.
40 - OUDALKMAAR
In het eerste artikel is er aandacht besteed aan de
reconstructiekaart van Alkmaar uit 1400. Na deze kaart is
op de eerste gedetailleerde kaart van Alkmaar uit 1560 [a]
van Jacob van Deventer te zien, dat de stad in oostelijke
richting was gegroeid tot aan de huidige Bierkade.
Daarnaast waren de vestinggrachten aan de noord- en
zuidkant verlengd tot aan de Voormeer.
Op eerdere kaarten ontbrak aan de noordzijde een deel
van de vestinggracht. Op deze kaart is deze in zijn geheel
te zien. De bijbehorende vestingmuur uit de periode 1528
- 15501 is nu in de bestrating zichtbaar gemaakt als een
strook tussen het fietspad en de rijbaan van de Wageweg.
De Wortelpoort en de Rode Toren zijn met een afwijken
de kleur asfalt in het wegdek van het fietspad en de
autoweg aangegeven.
De zuidelijke vestinggracht werd gevormd door de in
1536 gegraven Oudegracht. Op de kruising met het
Nieuwland, het huidige Groot- en Klein Nieuwland,
kwam een nieuwe brug met poort. Op de kaart is ook te
zien dat het water in de Breedstraat verdween, nadat in
1560 werd besloten deze te dempen.2 ‘t Vijvertje werd als
DE ONTWIKKELING VAN ALKMAAR EN HAAR
BRUGGEN TOT AAN 1560
water smaller en korter tot het uiteindelijk in het geheel
is verdwenen in de negentiende eeuw. Ook waren op
deze kaart De Vriesse poorts brugh en de brug bij de
Wortelpoort, nabij de Wortelsteeg, te zien. Deze laatste
was aangelegd voor de aanvoer van landbouwproducten
vanuit het gebied ten noorden van Alkmaar. De stad had
toen zes poorten met een brug.
We zien daarnaast het aantal bruggen met 28 toenemen.
Daarvan zijn er ondertussen weer een kleine 23 verdwenen,
bijvoorbeeld over de Nieuwesloot, de Laat/Heul, de Vest-
gracht (Geestwater) en de Keizerstraat. De bruggen die wel
zijn gebleven, liggen in het oostelijk deel van de stad.
BRUGLOCATIES UIT 1560 DIE ER NU NOG LIGGEN
- Luttik Oudorp: de Kuipersbrug en de St. Annabrug,
- Kooltuin: een onbenoemde duiker naar het kanaal,
Torenburgbrug en Dambrug,
- Mient: de Bokkebrug parallel aan het kanaal, Dijkbrug,
Schapenbrug, Bathbrug en de Gewelfde Stenenbrug,
- Oudegracht: Nieuwlandbrug en de Werfbrug.
