IMS
1UF
■K
K*l
WWM Uil
s
■5SSS
Kil' SajI
HO
U
Os*.
J
Mi?
SS
■1SI
fi
rrO
JURA 1 (B
In 1642 kreeg Jan Maerts
Engelsman de opdracht
een ontwerp te tekenen.
I®fc.J
-
f
C
te*
f.
tl ft'ï
r i
Het kerkraam in de Grote Kerk van De Rijp.
i ii
I
6 - OUDALKMAAR
g
De conclusie van Glasz is dat er geen twijfel hoeft te
bestaan over de voorstelling van het middengedeelte van
het noordervenster, namelijk het beleg en de bestorming
van Alkmaar door de Spanjaarden in 1573. ‘’Een tafereel
uitnemend passend in dat gebouw, waarheen de
vaderen zoo menigmaal waren gegaan om de zege af te
smeken en dat tevens tot het nageslacht sprak van een
roemrijk gedeelte van Alkmaars geschiedenis.’’
Ook Glasz betreurt dat Westphalen zwijgt over het raam
in het zuiderkruis, terwijl dit glas ongetwijfeld een
waardige tegenhanger moet zijn geweest van het glas in
het noorderkruis. Zou het mogelijk kunnen zijn dat
Westphalen het glas niet wilde beschrijven omdat de
voorstelling geen enkel verband liet zien met godsdienst
of bijbel?
Wie in 1645 wel melding maakt van het gebrandschilderde
raam in het zuidtransept is Cornelis van der Woude in zijn
Kronyk Van Alckmaer, met sijn dorpen. Van der Woude
was schoolmeester in Alkmaar en lid van de rederijkers
kamer ‘De Lauwerier’. Rederijkers waren amateurdichters
en literaire kunstenaars die voordrachten hielden voor
een publiek. Van der Woude schrijft over de Sint-Laurens-
kerk ‘’t Ciraet onse stad, het pronksel der gebouwen’
en roemt de ‘frayigheyt, doorluchtigheyt en kunst’ die
daar te vinden zijn. Over het nieuwe glas schrijft hij: “Het
nieu gebakken glas, doet konst, en eer uytbrallen:
Voornaem’lijck daer, daer Mars aenrand’ons zegewallen.”
Alkmaar doneerde in de 16de en 17de eeuw overigens
Wegens de slechte conditie van het venster in het
noordtransept werd in 1721 besloten het glas te vervan
gen door nieuw onbeschilderd glas. De oude glasruitjes
werden te koop aangeboden op een veiling. Wie weet
liggen er nog enkele ruitjes op een zolder in Alkmaar?
Het beschilderde ‘Grote Raam’ in het zuidtransept werd
in 1760 vervangen door een onbeschilderd nieuw raam,
zoals het tot op heden nog te zien is. En daar gaat dus
mogelijk in 2023 verandering in komen.
Tekening van
het Haarlemse
Kaas- en
Brootvolk
regelmatig voor de plaatsing van een kerkraam in een
bevriende stad of nabijgelegen dorp, maar wel meestal
met de bemerking ‘mits dat des stads glas een behoirlij-
ke plaetse sal worden gereserveert’. In 1657 werd bijvoor
beeld een dergelijk raam geschonken aan de Grote Kerk
in De Rijp.
Wie meer wil weten over de geschiedenis van gebrand
schilderde ramen, wordt aangeraden het artikel te
lezen, geschreven door Janneke van Zanten-Van Wijk in
‘Machtig, Prachtig Alkmaar', 2013, p.306-355.
HET GROTE RAAM IN HET ZUIDTRANSEPT VAN DE
GROTE SINT LAURENSKERK
In 1642 kreeg Jan Maerts Engelsman de opdracht een
ontwerp te tekenen voor een raam in het zuidtransept.
Aan de uitvoering werkten ook de ‘glasemaekers’ Gerrit
van de Scheur en Hendrik Jans mee. De rekeningen zijn
uitgeschreven in 1642, 1643, 1644 en 1645. In totaal heeft
het ‘glas’ 3417 gulden en 12 stuivers gekost. Uit de
thesauriersrekeningen van 1644 blijkt, dat er ook nog
een contract met Engelsman is afgesloten om dit raam
te versieren met de wapens van de 24 leden van de
Alkmaarse vroedschap (bestuur van de stad).
NOTEN
1. hetgroteraam.nl/nieuws.
2. C.W. Bruinvis. Jaarboekje voor de stad Alkmaar en omliggen
de dorpen, Jrg. 2, 1853.
3. Kroniek van Wijnkoper, regeringslijsten en korte notities over
belangrijke gebeurtenissen vanaf 1350. Jacob Dirksz
Wijnkoper overleden 1599, was schepen en later burgemees
ter van Alkmaar tussen 1558-1568.
4. RAA, Collectie Aanwinsten, inv.nr 16. Transcriptie-aantekenin-
gen-Eikelenberg, deel P. TG Transcriptiegroep 2016/2017.
Deze bestond uit 4 leden: Gery Baars, Piet Schilte, Hans
Besseling en Netty Bleichrodt).
5. TG: in ‘t voorhooft in de kop van de tekst.
6. TG: doe toen.
7. TG: ciborie kelkvormig vat.
8. TG: scabel voetbank.
9. Eikelenberg: Nota. Dat ze dit hebben bekostigt,
heb ik eensdeels in een rekening daarvan sijnde gesien,
gelyk ik elders hebbe aangetekent. S.E..
10. TG: Verwijst naar in de marge getekende wapen.
S kan zijn zilver.
11. TG: In de marge staat het getekende wapen.
12. TG: alii anders.
13. Mr. P.C. Bloys van Treslong Prins en Mr. J.Belonje, Genealogi
sche en Heraldische Gedenkwaardigheden in en uit de
Kerken der Provincie Noord-Holland, Deel I, Utrecht,1928.
14. Oud Holland, vol. 26, 1908, p 78-81.
15. Moord op Claes van Ruyven - Geschiedenislokaal023.
16. Wagenschot: mooie gladde eikenhouten planken overal in
de Grote Kerk gebruikt. Hel en Hemel.indd (restauratieatelie-
rutrecht.nl).
Ik ben heel nieuwsgierig op welke manier het nieuwe
raam in het zuidtransept ons gaat vertellen over ‘Het licht
van de Vrijheid’.
nu hu
lgj|
MOORD VAN KLAAS VAN RUIVEN, DOOR'T KAAS
EN BROODS VOLK TF. HAARLEM.
