GEBRANDSCHILDERDE
VENSTERS IN GROTE
SINT LAURENSKERK
INHOUDSOPGAVE
VERKIEZINGEN
Netty Bleichrodt
01
08
10
14
16
19
20
27
REDACTIEADRES
OPMAAK
DRUK
OMSLAG
REDACTIE
f
Ruud Kersten
Bruggen in Alkmaar (Deel 1)
Lucas Zimmerman
Herdenking joodse Alkmaarders
Jolanda Jansen
Joodse familie Prins vóór de oorlog
Marjanne Kloeg
Verenigingsnieuws
Kop van het raam in het zuidtransept.
SanMarcoos, Alkmaar.
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
Carol Korringa, Voorzitter HVA
OUDALKMAAR - 1
Wie heeft er nog niet gehoord van het grootse plan om in onze Grote Kerk een
nieuw, kleurrijk raam in het zuidtransept te plaatsen.1 Natuurlijk, eerst moet er
genoeg geld bijeengebracht worden, maar daarvoor heeft stichting Het Grote Raam
gelukkig nog even de tijd. De stichting hoopt het nieuwe raam op 8 oktober 2023 te
kunnen onthullen. Op die datum is het 450 jaar geleden dat de Spanjaarden het
beleg van Alkmaar beëindigden. Kerkramen met kleurige voorstellingen in glas in
lood waren vóór de Beeldenstorm, rond 1566, in vrijwel alle kerken te bewonderen.
Hoe zagen de kerkramen in de Grote Kerk er oorspronkelijk uit? Ik heb me verbaasd
over de gegevens die ik vond.
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische Vereniging
Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt drie keer per jaar. Oude
nummers zijn te koop via een e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
©Historische Vereniging Alkmaar. Niets uit deze uitgave mag
worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder vooraf
gaande schriftelijke toestemming van de Historische Vereniging
Alkmaar.
VOOR: Anja Schouten is nu negen maanden
burgemeester van Alkmaar. Ze heeft een zwak voor geschiedenis
en wil zelf een ‘verhalenverteller’ zijn.
ACHTER: In dit venster van het zuidtransept van de Grote
Sint Laurenskerk prijkt straks een kunstwerk van Fiona Tan
Ruud Kersten, Lisa Oskamp, Gery Baars
en Jolanda Jansen
Kopij voor Oud Alkmaar en
te bespreken publicaties zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a
Historische Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl. Het artikel moet aan bepaalde
eisen voldoen. Zie daarvoor https://www.hvalkmaar.nl/tijdschrift/
Alkmaarder over historie: Karin Hiemstra - Kalverboer
Lisa Oskamp
Gebrandschilderde vensters in Grote Sint Laurenskerk
Netty Bleichrodt
Een nieuw glas-in-loodraam in de Grote Sint Laurenskerk
Janneke van Zanten - Van Wijk
Wanneer u dit nummer van Oud Alkmaar in handen
krijgt, is de gemeenteraadsverkiezing achter de rug. Ik
ben benieuwd hoe de gemeenteraad en het college er
uit komen te zien. Wij mogen verwachten dat de
waardering voor het cultureel erfgoed dat Alkmaar rijk is
ook voor het nieuwe gemeentebestuur hoog blijft. Maar
wij weten ook dat de betekenis van het cultureel erfgoed
in het gedrang kan komen in de dynamiek van de
huidige tijd. Het behoud van ons cultureel erfgoed dient
de hele stad, ook in haar economische ontwikkeling, en
moet actief bewaakt worden. In dit nummer een
interview met onze nieuwe burgemeester Anja
Schouten waarin u kunt lezen hoe zij Alkmaar en
geschiedenis hoog in het vaandel heeft.
De historische stad draagt de sporen van de hele
geschiedenis. De essentie kan onaangetast blijven ook als
nieuwe elementen toegevoegd worden. Dat zien we in
dit nummer van Oud Alkmaar in twee artikelen over het
nieuwe raam voor de Grote Sint Laurenskerk. We kunnen
ons ook levendig voorstellen dat in het historische
centrum van Alkmaar vele bruggen en bruggetjes nodig
waren met haar vele grachten, vestinggrachten en veen
rivieren. De geschiedenis van de bruggen, die regelmatig
erbij kwamen en vervangen werden, weerspiegelt de
ontwikkeling van de stad. Daarover kunt u lezen in de
eerste van drie artikelen over de bruggen van Alkmaar.
In dit nummer herdenken wij in twee artikelen
het feit dat op 5 maart 1942, nu 80 jaar geleden, het
grootste deel van de Alkmaarse Joodse gemeenschap
gedwongen moest vertrekken naar Amsterdam. Daar
was ook de familie Prins bij.
In de serie “Alkmaarder over historie” vertelt Karin
Hiemstra-Kalverboer vanuit haar horecafuncties over hoe
zij het dineren en de historie weet te combineren.
Tot slot in Verenigingsnieuws aandacht voor de algeme
ne ledenvergadering op (naar verwachting) 12 april in de
Grote Kerk en andere HVA-activiteiten die weer mogelijk
worden. De Puienprijsavond gaat (naar verwachting) ook
binnenkort plaatsvinden. We houden u via onze website
op de hoogte!
De afbeeldingen in kerkramen spiegelden de kerk
bezoeker een verhaal voor, zonder daarbij tekst te
gebruiken. Dat was maar goed ook, want er waren maar
weinig mensen die konden lezen en schrijven. Naast de
omroeper op het bordes voor het stadhuis, die na het
luidruchtig samenroepen van de inwoners, het nieuws
voorlas en de priester die vanaf de kansel vertelde hoe
we volgens de bijbel moesten leven om in de hemel te
komen, waren het de hoge glas-in-loodramen in de kerk
die ons in alle rust toeschenen en ons deden beseffen
hoe geweldig wij het getroffen hadden met onze
regerende vorsten, regenten, schenkers en niet te
vergeten onze strijders voor de vrijheid. In prachtige
kleuren waren ze allemaal in glas in lood afgebeeld.
Ze werden herkend en geëerd. De afbeeldingen werden
gekoppeld aan heiligen en aan verhalen uit de bijbel.
Geen protesten? Ja, ook in die tijd was men het vast niet
overal mee eens, maar het harde protest tegen de kerk
kwam pas in de tweede helft van de zestiende eeuw.
De bouw van de Grote Kerk startte in 1470 en was in
1518 voltooid, inclusief de plafondschilderingen. De kerk
was echter in 1511 al in gebruik genomen, maar
hoogstwaarschijnlijk nog zonder rondom verhalende
gebrandschilderde ramen. Daarvoor moest nog heel
wat geld bij elkaar gebracht worden.
C.W. Bruinvis, 1829-1922, eerste gemeentearchivaris
van Alkmaar en de oprichter van het Stedelijk Museum
in Alkmaar, vertelt ons hoeveel ramen er in de kerk
oorspronkelijk en later (1853) aanwezig waren: ‘’De kerk
ontving haar licht door een aantal van 68 ramen, name
lijk: 12 in het hooge gedeelte van het schip; 12 in kapellen;
2 aan de einden der zijbeuken; 13 in het hooge gedeelte
van het koor en 11 in den gangmuur om hetzelve, zijnde
de plaatsen der beide anderen der na te noemen orgels
ingenomen; 16 omhoog in de noorder en zuider kruizen,
en 2 van aanmerkelijke grootte in derzelver gevels.’’
In de voetnoot schreef hij: “Heden (dat was in 1853, NB)
zijn er 9 ramen minder, die van tijd tot tijd zijn
Interview: Burgemeester Anja Schouten
