'DE JARIGE
ACROBAAT IN
HET PROVENHUIS
VAN GEERTRUID
BIJLEVELT'
Tussen de ranken zijn de
'hoornen des overvloeds'
geschilderd
Netty Bleichrodt-Vegter
In het Provenhuis van Geertruid Bijlevelt op de
hoek van de Doelenstraat-Koningsweg is precies
400 jaar geleden op het plafond in de woonka
mer een acrobaat te paard geschilderd. Helaas
weten we niet wie de schilder is. Ook de op
drachtgever die deze prachtige voorstelling
graag in zijn of haar woonkamer geschilderd
wilde hebben, kennen we niet bij naam.
34 - OUDALKMAAR
Een naakte acrobaat staat, met gevaar voor eigen leven,
op een paard en houdt een banier omhoog waarop de
tekst geschreven staat 'Godt is mijn Toe Vlugt', met
daaronder 'ANNO 1621'. Het paard houdt de derde punt
van de banier stevig in zijn mond waardoor het lijkt of hij
helpt het vaandel te spannen. Jurjen Vis vertelt ons in zijn
boek Hofjes van Alkmaar (2013), dat deze tekst afkom
stig is uit psalm 31, zoals opgenomen in een lied van
In de cirkel het Provenhuis, ooit het woonhuis van Drebbel.
Hans de Ries (1553-1638), Waterlands doopsgezind
predikant in Alkmaar van 1598 tot 1638. Ik hoopte dat
Hans de Ries in dit huis had gewoond, maar nee!
Hij woonde aan de Koningsweg 14, in de pastorie van de
Doopsgezinde Kerk. Dan moet toch één van zijn volge
lingen/medestanders in het huis aan de Koningsweg 83
gewoond hebben. Een dergelijke plafondschildering
wordt niet 'toevallig' aangebracht.
Niet alleen de acrobaat is op het plafond geschilderd.
De gehele houten originele zoldering in deze ruimte is
bedekt met wijnranken en trossen druiven, alsof de
kunstenaar het paradijs wilde uitbeelden. Tussen de
ranken zijn de 'hoornen des overvloeds' geschilderd,
afgewisseld met maskers, bloemen en verschillende
soorten vogels. Dat alles in prachtige kleuren. Van deze
totale schildering is de circusartiest te paard maar een
klein onderdeel.
Heel bijzonder is dat Cornelis Drebbel in 1597 het huis,
met trapgevel en daarachter een binnentuin, al herken
baar tekende op de stadsplattegrond1. Het Provenhuis
Doelenstraat met links op de hoek
van de Koningsweg het Provenhuis
van Geertruid Bijlevelt. Cornelis
Pronk, 1729.
