Burgemeester MNiele legt op
1 november a.s. ambt
I
i
'p'—'zfNl ÜSStofc sa.*a i as* s
LEEGHWATER:
MOLENBOUWER
EN POLDERAAR
*-» "f ï'-'V-
Door zijn
werk in het
verzet is hij
met veel
Egmonders
in contact
geweest
ZAKENMAN Et D EGMONDS EERSTE BERGER
3f
u
•-
Al cl zijn medewTkeis maakte hij
issersdorj) tol.badplaats
.1, M,; jt V
Ruud Kersten
is Martinus Niele zo geliefd, dat hij direct na de bevrijding
juichend wordt onthaald bij het Alkmaarse stadhuis.
De Alkmaarders vertrouwen hem, Martinus Niele regelde
zaken, had een groot netwerk en zette dit onvermoeid in.
Hoewel hij in oktober 1944 bij de Slag om Rustenburg
zijn zoon Floor Niele verliest. Floor is ondergedoken,
nadat hij doodziek is ontsnapt uit Duitsland waar hij zat
wegens de Arbeitseinsatz. Om te voorkomen dat hij
wordt opgepakt en opnieuw naar Duitsland moet, duikt
hij onder aan de Zuidervaart bij boerderij 'Houtlust'.
Daar gaat in oktober 1944 een wapendropping gruwelijk
mis, waarbij Floor naast twaalf andere verzetslieden
omkomen. Hij wordt slechts 21 jaar oud.
Direct na de oorlog moest er veel werk verricht worden.
De Nederlanders waren vrij, maar er was een tekort aan
alles. Te weinig woningen, te weinig eten en op veel
plekken was het vertrouwen onderling verstoord.
Ook in Egmond waren de sporen van de oorlog goed
zichtbaar. In de dorpen langs de kust waren bijna alle
bewoners weggetrokken. Ze moesten plaatsmaken voor
de Duitsers die het naderende geweld vanuit Engeland
zagen komen. Huizen waren platgebombardeerd of
verwoest. Er waren bijna geen winkels en hotels meer
over en op het strand lagen overal versperringen en palen.
Werk aan de winkel, onder leiding van een nieuwe
burgemeester. Er wordt een oproep geplaatst in de krant,
maar daar reageert Martinus Niele niet op. Hij is een
verzekeringsagent, adjunct-directeur van een firma in
Amsterdam en niet bekend met de ambtenarij. Toch
wordt zijn naam genoemd. Door zijn werk in het verzet is
hij met veel Egmonders in contact geweest. Wanneer zijn
naam voor het eerst wordt genoemd is niet bekend,
maar daarna gaat deze als een lopend vuurtje rond.
Uiteindelijk wordt er een verzoek bij de Commissaris van
de Koningin neergelegd.
Martinus Niele stemt in en per december 1945 wordt hij
benoemd tot burgemeester van Egmond aan Zee. Eerst
waarnemend, maar per 1946 definitief en dat blijft hij
maar liefst vijftien jaar doen. Tot zijn 65e.
Martinus Niele overlijdt op 75-jarige leeftijd.
Voor de reconstructie van dit artikel is gebruik
gemaakt van de oorlogsherinneringen van de familie
Niele, opgetekend in het boek: '1940-1945, Huize
Niele, Roemer Visscherstraat 4, Alkmaar tezamen
met persoonlijke gesprekken met familieleden'.
Artikel uit de Alkmaarsche
Courant van 20 augustus
I960.
32 - OUDALKMAAR
csli-ï
ilt
pEGMONl) \\N ZEE Bur^tu
ran Uorptlineiu» AllTid beidt 'l'j
inwoner* \an Kgfrriml aan Zee en
1Ü*freil« in df twr'■lijalip I
,1. i*f> ViH.-. in I s».»oJ 1 Lu,- WJ
W|,fp benikm. In .li"- ''""ff" J«"'n !,,F
\t. Niele E
r en nitjt V«ur liet
I gmnTiiMJunn'ii.
at] »ewonnen. Ja.
iele in M Eft"
een \atler vonr
I en wee an ilf
vprlrouwfii kij
de jaren van
ntiigrS injE
eleke povsoonlijkheici zal zifn. die
cultivering do iwdplaais mr' ero-
le speed zal voort rellen. W e in pp-
voteer wordi U nog niet bekena. maar
een groot aantal sollicitanten. ufkonw-
tig uit alle provincies, heeft zuip sot.
meld.
„Ik heb dti Jaar w>K -een vattmic Re-
had. De lopende zaken wil ik no* «»-
xeel mogelijk afwerken voor Lk mcr
penstoen ga. ïk ben er trots up mi-
Hen jaar lang burgemeester van dit
hartelijke Egmondse \olk te mogen zu"
geweest", aldus <ie heer ftieltv
Toch zal deze hard werkende frguut
voor de Egmonden nog met verloren
eaan. De heer ff Iele gaat zich vestisen
- - Het is bedoc-
eten. een ran dr
Hij kwart
fi.111 in I|.' illcgiie bcwejtiil» v.a W"*" j"„RWf'de' plaatwli'ke VVV"atdeUnsèn
,1, innlm'l m.'l Up mensen I« l'K""""1- van Esmond am. do Hoot en Esmond-
1 L.l.iL ua* lie oorlog afgelopen. Binnen beter ie gaan °i-«aniscien. -aan
tien kennen uU oen ttioedig man. Linm Iijk gezien ook deze dorpen langzamerhand
hadden een nieuwe burgemeester nodig. De e ecn aantrekkingskracht voor de loet is-
JE 1 ifinoodén iiaddrn etj. m \wrt,vmec*ter worden. En lcn beginnen te krijgen. Men kan er-
lnüKilkinv rjrii <t'<i de lx*'"r Niele. 'lij r Vitn overtuigd üin. dat deze dynamische
i I hrl l'Vn m-l't mlini- nkciimau wfril ■l' Wïlf Lurjisf l*" peMdonlijkheid al Il)a ItiathltB
1,11 wbr.l hel. t". .Iljthdil™ 1.1.1 liet 'I'"1- spannen on. ook tin doei leemten
1 .„„inden, MM Lnmel./.lnlaal. Ie disk,-,,, lie. .lort- Burssm^nn; KW. "gj
.Imp hg mond aart t»1
i „,uL«mi IIpI uori» 'ag buricmeeMu '*tl 11 j 1
te makt II. aoi uori F. |anE ten rols -n de Eprnondse branding.
1 „„.ember *al de heer Nirlr «.-ge,,, brt hcFC^r"^ -
dt VV\ te gaan geven.
I vu ij n Irnuw
vworrlen oud. Op
'God schiep de aarde, maar de Hollanders
schiepen Holland.' Als je je publicatie over Jan
Adriaansz Leeghwater begint met een citaat,
kun je natuurlijk niet om de beroemde uit
spraak van de Franse filosoof René Descartes
heen. Hoe waar die uitspraak was komt
duidelijk naar voren in 'Het Land van Leeghwa
ter. Door mensen gemaakt' van auteur Bob
Kiel. Het boekje is recent gepubliceerd.
origine een timmerman en molenbouwer. Dat was de
basis waarop hij zich met de droogleggingen bemoeide.
Er kan, zo blijkt uit het boek van Kiel, daarbij moeilijk van
zelfonderschatting bij Leeghwater worden gesproken.
Noem het overtuigingskracht, of misschien wel bluf,
maar hij kreeg bijvoorbeeld rijke Amsterdammers zo ver
om te investeren in de droogleggingen. Ook Alkmaarse
kooplui maakte hij daarvoor rijp.
De naam van Jan Adriaansz Leeghwater, die in 1575 in
De Rijp werd geboren, komt in talloze publicaties over
de inpolderingen in Noord-Holland voor. Bob Kiel heeft
onder meer 28 boeken doorgenomen waarin de rol van
Leeghwater wordt belicht, waaronder belangrijke
publicaties als Leeghwaters eigen boeken 'Kleyne
Chronyke' en 'Het Haerlemmer-meer-boeck'.
Uit dit onderzoek heeft Kiel die in het voorwoord zegt
niet volledigheid te willen en kunnen pretenderen, toch
een heel aardig beeld kunnen samenstellen van het
belang van Leeghwater voor de ontwikkeling van de
polders om Alkmaar. Waarvan de Schermer sinds 2015
tot het grondgebied van de kaasstad hoort.
In dit laatste zit enige ironie. Alkmaar, zo beschrijft Kiel,
was tegen de drooglegging van de Beemster, de Purmer
en de Heerhugowaard, onder meer omdat het vreesde
verbinding met de Zuiderzee te verliezen. In 1631 nam het
stadsbestuur zelf het initiatief voor het inpolderen van de
Schermer, omdat het de Alkmaarders niet was ontgaan
dat de voorgaande droogleggingen bepaald profijtelijk
waren geweest. Laat dat nou bij de Schermer tegenvallen
Kiel beschrijft in het boek hoe de verschillende
waterstaatsweken tot stand kwamen en welke rol
Leeghwater daarin heeft gespeeld. Leeghwater was van
Het boekje dat rijk is geïllustreerd (met onder meer
prachtige hedendaagse foto's van Elsbeth Pilz), geeft in
al zijn beknoptheid (het telt ruim 80 pagina's) toch een
helder beeld van de zeventiende-eeuwse droogleggin
gen die o zo belangrijk bleken voor de ontwikkeling van
Noord-Holland boven het IJ. En van de rol van Jan
Adriaansz Leeghwater daarin. Het is te koop bij de
VVV-vestigingen in Alkmaar en De Rijp en ook in de
musea in het Land van Leeghwater. Daarnaast is het
verkrijgbaar in diverse boekwinkels in de omgeving. Het
boek is ook te bestellen door een mail te sturen naar
boekleeghwater@ziggo.nl.
De kosten zijn 14,95 euro, exclusief verzendkosten.
Bob Kiel geeft op 5 oktober voor de Historische
Vereniging Alkmaar een lezing over
'Het land van Leeghwater'. Zie voor de details de
rubriek 'Verenigingsnieuws'.
Foto Elsbeth Pilz.
OUDALKMAAR - 33
