MARTINUS
NIELE,
VERZETSMAN EN
BURGEMEESTER
INHOUDSOPGAVE
OUDE
NORMAAL
29
REDACTIE Ruud Kersten, Lisa Oskamp, Gery Baars,
REDACTIEADRES
OPMAAK
DRUK
Jolanda Jansen
Martinus Niele, verzetsman en burgemeester
Martinus Niele, verzetsman en burgemeester
Jolanda Jansen
Leeghwater: molenbouwer en polderaar
Ruud Kersten
'De jarige acrobaat in het Provenhuis van
Geertruid Bijlevelt'
Netty Bleichrodt-Vegter
Simone van der Vlugt:
'Historisch onderzoek doen is zo leuk!'
Alkmaarder over historie: Bertje Doperwtje
Strijd voor Vrouwenkiesrecht
Verenigingsnieuws
Ruud Kersten
Lisa Oskamp
Marlies ten Berge
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische Vereniging
Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt drie keer per jaar. Oude
nummers zijn te koop via een e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
Netty Bleichrodt-Vegter en Jolanda Jansen
Kopij voor Oud Alkmaar en
bespreken publicaties zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a
Historische Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl.
SanMarcoos, Alkmaar.
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
©Historische Vereniging Alkmaar. Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de Historische Vereniging Alkmaar.
VOOR: Simone van der Vlugt onthult in Oud Alkmaar
dat ze met twee boeken over Alkmaar bezig is.
ACHTER: Martinus Niele was geliefd als verzetsman
én burgemeester van Egmond.
Een 'nieuw soort normaal leven' is op gang gekomen.
Ook de activiteiten van de HVA krijgen een nieuwe impuls.
U begrijpt wellicht dat ik hiermee doel op de versoepeling
van de coronamaatregelen. Misschien zal blijken dat het
nieuwe Normaal Leven een blijvertje is. Misschien niet.
Terug naar het Oude Normaal? Verder naar een nu nog niet
te verwachten Nieuw Normaal?
Vooruitkijken terwijl we midden in deze transitieperiode
leven is een boeiende bezigheid. Hoe zullen mensen deze
transitieperiode in de achteruitkijkspiegel zien? Geert Mak
stelde al: het is moeilijk de geschiedenis te herkennen als je
er middenin zit. Welke bronnen zullen de toekomstige
historici raadplegen om te begrijpen wat we vanaf maart
2020 hebben meegemaakt? Wat kunnen wij ze nu
meegeven? Lang leve de archieven! Zowel op papier als
audiovisueel en digitaal. Die zullen te zijner tijd antwoorden
moeten kunnen geven. En ze zullen ook de historici de
kans geven echt nieuws van nepnieuws te onderscheiden.
Er zijn zaken die we nu normaal vinden, maar die ooit
dramatisch nieuw waren. Denk aan het vrouwenkiesrecht
dat pas 100 jaar geleden is ingevoerd. In 1919 zijn de eerste
stappen gezet in dit nieuwe normaal, ook voor Alkmaarse
vrouwen die hiervoor vochten. In dit nummer schrijft Marlies
ten Berge over een aantal van hen in deel 2 van haar drieluik.
Archieven waren ook onmisbaar voor het optekenen van de
geschiedenis van het Provenhuis aan de Koningsweg,
inclusief een door Netty Bleichrodt levendige beschrijving
van een 400-jarige acrobaat. En dit geldt ook voor het
verhaal van Jolanda Jansen (debuterend redacteur van Oud
Alkmaar) over Martinus Niele, een verzetsman en burge
meester én vader van veertien kinderen.
In het hedendaagse Alkmaar leven uiteraard ook boeiende
mensen, die zelf hun verhaal kunnen vertellen, zoals Bertje
Doperwtje dat doet. Simone van der Vlugt vertelt ons over
haar werkwijze, drijfveren en schrijfplannen. Er is uitzicht op
twee nieuwe boeken van haar hand waarin belangrijke
momenten in de geschiedenis van Alkmaar een hoofdrol
krijgen. En zo komen verleden en heden bij elkaar. Ik wens
u veel leesplezier met dit nummer!
Carol Korringa, voorzitter
Het is juli 1960 en feest in Egmond aan Zee.
Burgemeester Martinus Niele gaat op 65-jarige
leeftijd genieten van zijn welverdiende
pensioen. Hij was een ambitieus man, maar had
nooit verwacht dat hij het van schoenmaker tot
burgemeester zou schoppen.
'Het viel hem zwaar, zijn werk als burgemeester. Natuur
lijk was het eervol, maar mijn vader had alleen de lagere
school. En om dan burgemeester te zijn in een tijd van
wederopbouw, direct na de oorlog, was niet makkelijk.
Hij heeft er letterlijk slapeloze nachten van gehad', vertelt
zijn dochter Toos.
Zij vertelt verder over zijn verzetsdaden in Alkmaar. 'Ook
het leven tijdens de oorlog was niet altijd even makkelijk
voor hem geweest. Hij wist dat zijn werk in het verzet
risico's met zich mee zou brengen. Het moment dat het
hele gezin, inclusief zijn veertien kinderen, moest onder
duiken staat nog steeds in ieders geheugen gegrift. Hij
was een geliefd man en werd aan het eind van de oorlog
als held in Alkmaar onthaald. Na de oorlog werd hij
gevraagd voor de burgemeesterspost in Egmond aan Zee.'
ALKMAAR, OKTOBER 1944
Catharine loopt naar beneden. Het is menens. Ondanks
alle voorzorgsmaatregelen moet het hele gezin onder
duiken, maar er is geen enkele plek te vinden waar je
ongezien veertien kinderen kunt onderbrengen. Het
gezin kan onmogelijk bij elkaar blijven. Gelukkig zijn er
onderduikadressen gevonden in de dorpen rondom
Alkmaar, zoals in Heiloo, Obdam en Stompetoren.
De oudsten vertrekken op de fiets of lopend, de jongsten
met paard en wagen, zonder verdere instructies of
informatie, zonder verder contact met hun ouders.
Het was een wanhoopsactie, vanmiddag in gang gezet
nadat Martinus en Catharine Niele zich realiseerden dat
ze door het oog van de naald waren gekropen nadat de
dag nog zo rustig was begonnen.
Netjes op tijd zit het hele gezin in de Dominicuskerk
aan de Laat. Ze zijn in afwachting van de dienst, niet
wetende dat zich buiten steeds meer Duitse militairen
aan het verzamelen zijn. Ze zoeken een man met een
bolhoed en lange regenjas, de tamtam gaat hard en al
snel weet Martinus Niele dat ze naar hem op zoek zijn.
Hij vlucht via een achteruitgang van de kerk en staat
dan op straat, hemelsbreed slechts tientallen meters bij
de Duitsers vandaan, maar uit het zicht. Hij loopt snel
door een steeg naar de Langestraat. Daar loopt hij bij
Spaander naar binnen en koopt een nieuwe hoed en
jas. Hij kent de eigenaar van de winkel goed en vraagt
hem zijn oude spullen te vernietigen.
OUDALKMAAR - 29
