$$fe
wm
"F a - XhV-A*
m
WmW!
>£LL
>3
s- ;viuL"
-UK
i Js\:Ci
S
i/A\ti
-
De opstellers van het plan hadden
als doel de nieuwbouw een landelijk
karakter te geven.
*t i iruiHMtkn li. rA.
1-*.
II
Kaart van de Staats-Spoorwegen waarop de nieuwe spoor
lijn staat ingetekend. Bron: Regionaal Archief Alkmaar,
Beeldbank, Catalogusnr. PR 1006725
Kaart van de Alkmaarderhout door Albert
van Panders, 1765, zie onder een uitsnede
Vestingwet werd het mogelijk buiten de singels te gaan
bouwen. Bij de Vestingwet werd uitgegaan van een
verdediging door middel van inundatie, waarbij het leger
zich terug zou trekken tot het gebied binnen de Stelling
van Amsterdam. De invoering van de wet maakte de
vestingwerken in veel steden, waaronder Alkmaar,
overbodig. Zij werden grotendeels gesloopt. Alkmaarkon
daardoor groeien door stadsuitbreiding buiten de singels.
De beter gesitueerden lieten villa's en herenhuizen
bouwen in de buurt van de Alkmaarder Hout, aan de
singels en aan de uitvalswegen Kennemerstraatweg en
Westerweg. Weidegronden en particuliere pleziertuinen
maakten plaats voor de nieuwe woningen aan de
Nassaulaan enhet Nassauplein.
WONINGWET 1901
De Woningwet uit 1901 gaf het stadsbestuur de mogelijk
heid meer grip op de kwaliteit en groei van arbeiders- en
middenstandswijken te krijgen. Het gemeentebestuur liet
de directeur van Gemeentewerken G. Looman en land
schapsarchitect L. Springer een algemeen uitbreidingsplan
opstellen in 1909. De opdracht die toekomstige bouwers
meekregen was dat bewoners het buitenleven kunnen
ervaren en zich tegelijk met de binnenstad verbonden
blijven voelen, passend bij het karakter van Alkmaar als
provinciestad.
De opstellers van het plan hadden tuinwijken voor ogen
met openbaar groen als bomenrijen, perken en groene
pleinen en voor- en achtertuinen als particulier groen,
als doel de nieuwbouw een landelijk karakter geven en
daardoor aantrekkelijk om er te wonen.
w.l
'-V. I
2 - OUDALKMAAR
Si
L
j '-AlMprh»!
c.
y, I f
A i i - V- r» i
3 k i4
De Karenhuizen, in 2008 zorgvuldig ge
renoveerd door van Alckmaer voor Wonen
en gewaardeerd met de Puienprijs.
De eerste uitbreidingswijk voor arbeiders ontstond
omstreeks 1890 tussen de singel en het station in de
Spoorbuurt.
Nadat in 1898 de Coöperatieve Alkmaarsche Bouwvereni
ging 'Kennemerland' opgericht was om eigen leden,
voornamelijk handwerkslieden, te huisvesten werd uit
ideologische grondslag in 1907 de Vereniging voor
Volkshuisvesting 'Alkmaar' (het huidige Van Alckmaer
voor Wonen) opgericht. Het was een neutrale woning
bouwvereniging, bedoeld voor alle woningzoekenden.
Gebouwd werd voor de 'arbeidende' Alkmaarders waarvan
hun meestal verkrotte woningen onbewoonbaar verklaard
waren. Het eerste bouwproject was het complex aan
de Uitenboschstraat, dat in de jaren erna werd uitgebreid
richting de Trompstraat (samen complex I t/m III). In 1917
verplaatsten de activiteiten zich naar het westen van de
stad en werd In het Zocherkwartierhet door architect
Looman ontworpen complex IV gerealiseerd. De vereniging
wilde in deze buurt een tehuis voor ouderen realiseren
en liet in 1919-1920 aan de Krelagestraat complex VII, 'de
Karenhuizen' bouwen, ontworpen door het architecten
bureau van J. Duiker en B. Bijvoet.
Woningen aan de Trompstraat Regionaal
Archief FO 101055 1936
TUINSTAD
Enkele jaren na de oprichting wilde de vereniging
een tuindorp realiseren ten westen van de Westerweg.
Met subsidie van het Rijk kwamen vanaf 1916 de
twee complexen V en VIII (tegenwoordig 201 en 204
genoemd) tot stand, naar ontwerp van J. Stuyt en
meewerkend architect M.J.E. Lippits. Waar in het
Zocherkwartier politieambtenaren woonden, werden
de woningen in de Bloemwijk vooral bewoond door
arbeiders die bij het spoor een baan hadden.
De tuinstadgedachte werd in 1906 in Nederland geïntro
duceerd door J. Bruinwold Riedel in zijn boek Tuinsteden.
Het idee van deze landelijke, ruim aangelegde dorpen
voor arbeiders was afkomstig uit Groot-Brittannië, waar
Ebenezer Howard in 1902 zijn manifest Garden Cities of
Tomorrow publiceerde. Zijn uitgangspunten bestonden
uit verplaatsen van de industrie uit de steden naar het
OUDALKMAAR - 3
