ZOEKTOCHT
NAAR ROOFKUNST
IN ALKMAARS
STEDELIJK MUSEUM
De Alkmaarsche badinrichting is
aftands en chaverot
't Water is niet appetijtelijk,
't is een echte pierepot
't Zwemmen is er geen genoegen,
je doet het heusch niet voor je lol
Een ieder kreeg in 't goede
Alkmaar van het ding zijn buikje vol.
Netty Bleichrodt-Vegter
Zeglis was onhygiënisch en uit de tijd. De Alkmaarsche
Courant gaf dat mooi weer:
dige baan met rondom tribunes, kantine en kleedgele
genheden. Hij kreeg de bijnaam 'Het Kuipje'. De baan
was gelegen op de plek waar later het trainingsveld van
AZ zou komen. Tot 1940 heeft de wielerbaan gefunctio
neerd. In 1941 werd het hout als stookhout verkocht9.
De eerste twintig jaar van het sportpark overziend, mag
gesteld worden dat het voor Alkmaar als sportstad een
prima investering is gebleken.
De grote tribune in het Sportpark zonder publiek. Ca. 1932.
RAA FO 1005827. Onbekend.
De grote tribune in het Sportpark met publiek. 1935
RAA FO 1005828. Onbekend.
Besloten werd tot nieuwbouw van een buitenbad aan
de Sportlaan en op 30 juni 1934 kon het Victoriebad in
gebruik genomen worden. In de eerste drie maanden
passeerden 41.211 mensen de kassa.8
De wielerwedstrijden op de grasbaan trokken duizenden
toeschouwers. Maar racen op deze ondergrond was niet
ideaal, het leek meer op veldrijden. Mede door succes
sen van renners als Piet Moeskops en Arie van Vliet werd
de NV Alkmaarsche Wielerbaan opgericht. Architect
Schuurman uit Gouda ontwierp de baan en testte die
zelf door er met een Indian-motor overheen te rijden.
Rondetijd: 12 seconden! Op 5 augustus 1934 werd de
baan aan de Sportlaan geopend. Het was een volwaar-
NOTEN.
1. Wikipedia; het Nederlandsch Sportpark.
2.1898-1998 Alcmaria Victrix 100 jaar.
3. D. Minnema, Alkmaars drafmagazine 1994.
4. Notulen gemeenteraad Alkmaar donderdag 2 september
1920.
5. Notulen gemeenteraad Alkmaar donderdag 21 juli 1921.
6. Alkmaarders op de kaart 2016, Architect en idealist Jan Wils
1891-1972.
7. Notulen gemeenteraad Alkmaar donderdag 17 maart 1921.
8. H.Koolwijk,Van kanaalwater tot combibad Hoornsevaart.
9. J. van Baar, Hardfietsen om leverworsten, lamsbouten en
vette premies, Ik was erbij deel 2, RAA/Alkmaarsche Courant
64 - OUDALKMAAR
In 2010 kreeg ik vanuit het Stedelijk Museum Alkmaar het verzoek om in de museumcollectie onderzoek te doen
naar de herkomst van de kunstwerken die vanaf 1933 in het bezit waren gekomen van het museum. Het ging
om de vraag of er zich in de collectie voorwerpen bevonden, waarvan de herkomstgeschiedenis verwijst naar
onvrijwillig bezitsverlies van de eigenaars als direct gevolg van het naziregime van 1933 tot aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog. In dit herdenkingsjaar een terugblik op het onderzoek van toen.
Misschien heeft u er wel eens iets over gelezen, over één
van de grootste kunstroven uit de geschiedenis, vóór en
tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers. Mo
gelijk heeft u ooit de film 'The Monuments Men' gezien,
gebaseerd op een waar gebeurd verhaal.1 Een groep
personen uit de kunstwereld krijgt van president Franklin
Roosevelt de opdracht om kunstwerken uit de handen
van de Duitsers te redden en terug te brengen naar hun
oorspronkelijke eigenaars. Het lukte 'the Monuments Men'
niet om alle kunstwerken uit de opslagplaatsen te red
den. Daar waar de schuilplaatsen nog in handen waren
van de Duitsers, werd de opgeslagen kunst meegenomen
of in opdracht van Hitler in brand gestoken. Uit andere
plaatsen werden de kunstwerken ook door de Russen
geroofd. We mogen blij zijn dat die speciale Amerikaanse
groep 'soldaten' zoveel kunst gered heeft (afb. 1).
DE RESTITUTIEPROCEDURE IN NEDERLAND
NA DE OORLOG
De kunstwerken die na de oorlog door de geallieerden
werden teruggevonden in Duitsland werden terugge
stuurd naar Nederland en kwamen onder beheer van
de Stichting Nederlands Kunstbezit, opgericht op 11 juni
1945. Er kwam een bureau in Den Haag, dat zich richtte
op het verzamelen van informatie over ontvreemde kun
stobjecten. Er kwam ook een bureau in Amsterdam, dat
zich bezig hield met het opsporen en terughalen van de
kunstwerken (afb. 2).
Het werk had al snel succes. Op 26 oktober 1945 kwamen
de eerste zesentwintig schilderijen op Schiphol aan en in
de volgende jaren volgden nog duizenden kunstobjec
ten. Maar van wie waren deze duizenden kunstwerken?
OUDALKMAAR - 65