De gesprekken
met de
Ortskommandantur
waren op initiatief
van de BS zelf
die de Duitse
Wehrmacht
probeerde te
bewegen om
zich aan de BS
over te geven.
Aankomst van de geallieerden ter hoogte van Kennemer-
straatweg 31. Bosman, P.J. collectie Regionaal Archief
Alkmaar FO 1300056.
een ware heldenontvangst. Op het Ritsevoort daalde uit
de militaire voertuigen een confettiregen van sigaretten
neer op de hoofden van de dolenthousiaste menigte.4
Menige Alkmaarse jongeman zal met jaloezie naar de
meisjes en jonge vrouwen hebben gekeken die mee
mochten rijden op de militaire voertuigen en de
militairen uitbundig omhelsden en zoenden. Ook in
Alkmaar vond menige Trees haar Canadees. Schoolkinde
ren verzamelden deze dagen handtekeningen van hun
bevrijders, die werden onthaald in een stad die rood-wit-
blauw zag van de vlaggen. In de weken die volgden
organiseerden de geallieerden demonstraties, werd er
volop verbroederd en ook gevoetbald tegen Alcmaria
Victrix. Omstreeks half juni vertrokken de geallieerde
militairen en bij die gelegenheid werd het Voormalig
Ziekenhuisterrein dankbaar omgedoopt tot Canadaplein.
ONDERHANDELINGEN VAN DE BS MET DE DUITSERS
Voorafgaand aan de komst van de geallieerden vonden
er diverse overleggen plaats tussen de verzetsorganisatie
de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) en de Duitse autori
teiten. De gesprekken werden door de BS gevoerd door
de Gewestelijk Commandant Bewakingstroepen,
A. Schenkeveld, en door de Districtscommandant Strijdend
Gedeelte, G. Gonlag. De eerste keer, op 1 mei, sprak de
BS met de Sicherheitsdienst (SD) op de Ortskomman-
dantur in Huize Voorhout. Het contact was door de SD
gelegd via een vrijgelaten gevangene. De SD bood bij die
gelegenheid zelfs aan om gezamenlijk de strijd voort te
zetten tegen de Sovjet-Unie! Via de BS in Alkmaar wilde
8 Mei 1945: grote publieke belangstelling voor de terugkeer
van de verbannen burgemeester F.H. van Kinschot. Het
stadhuis is omgedoopt in 'Townhall'. Bosman, P.J. collectie
Regionaal Archief Alkmaar FO1300042.
de SD in contact komen met het landelijk hoofdkwartier
van de BS, wat ook lukte. Volgende bijeenkomsten von
den onder meer plaats ten huize van de zenuwarts
G. Hoeneveld in de Emmastraat, met de SD op 3 mei en
op 2 en 6 mei met leden van de Wehrmacht, onder wie
de Ortskommandant Schausz. De gesprekken met de
Ortskommandantur waren op initiatief van de BS zelf die
de Duitse Wehrmacht probeerde te bewegen om zich
aan de BS over te geven. Dit wezen de Duitsers resoluut
van de hand. In hun ogen was de BS toch een terroristi
sche organisatie en militairen geven zich nooit over aan
burgers, maar alleen aan militairen en dus de gealli
eerden. Bovendien weigerden zij zich over te geven als
daar geen opdracht van de Duitse bevelhebber van de
Festung Holland, generaal Blaskowitz, aan ten grondslag
lag.5 Voor de BS was dit een bittere teleurstelling, want
een Duitse overgave zou erkenning en status hebben
gegeven en ook hun positie in het bevrijde Alkmaar heb
ben versterkt. Voor de vele BS'ers die kort voor de bevrij
ding nog waren geworven en voor wie geen rol was weg
gelegd in het actieve verzet, bleef alleen een taak over als
deelnemer aan patrouilles in de stad, het opbrengen van
arrestanten en het bewaken van publieke plaatsen.
GEWAPEND TREFFEN TUSSEN DE BS EN DUITSE
MILITAIREN
Hiermee kom ik op een trieste kwestie, namelijk de twee
vuurgevechten die in de late zondagnacht van
6 mei plaatsvonden tussen leden van de BS en de Duitse
Wehrmacht. De drama's vonden plaats in de
2 - OUDALKMAAR
Een Canadese militair
wordt omringd door tal
van jonge vrouwen.
Onbekend collectie
Regionaal Archief
Alkmaar FO 1011194
Sint Annastraat en bij de ingang van het Waaggebouw,
waarbij twee BS'ers de dood vonden en een zwaar
gewond werd. De jongste was slechts 19 jaar. De oorzaak
was niet dat de BS'ers Duitse soldaten wilden ontwapenen,
zoals op tal van andere plaatsen in ons land gepoogd
werd. Die acties leidden tot ongeveer 160 dodelijke
slachtoffers, waarbij het schietdrama op en rond de Dam
in Amsterdam het meest berucht is geworden. Daarbij
waren liefst veertig Nederlandse en zestien Duitse slacht
offers te betreuren. Tot grote teleurstelling van de BS had
de Canadese bevelhebber Charles Foulkes namelijk
bepaald dat het ontwapenen van de Duitsers zou
gebeuren door de geallieerden zelf en niet door de BS,
die stond te popelen om deze taak op zich te nemen.
Op de bewuste avond hadden drie BS'ers de opdracht
gekregen om patrouillerende collega's terug te halen.
Mogelijk vond hun commandant de situatie in de stad te
explosief. Immers, er gold nog steeds de door de Duit
sers ingestelde spertijd, een verbod om zich 's avonds
op straat te begeven. Ter hoogte van de Sint Annastraat
stuitten twee van de drie BS'ers op agressieve en mo
gelijk beschonken Duitse militairen. Zij werden eerst
neergeslagen en vervolgens neergeschoten. Het jongste
slachtoffer, Johannes Jacobus Baas, overleed later in het
ziekenhuis, terwijl het lijk van zijn collega, Johannes Smit,
werd gedumpt in de Achterstraat. Het was ontdaan van
OUDALKMAAR