G
'MET DE
MEESTE EERE
EN LUIJSTER'
ALKMAAR ONTVANGT
STADHOUDER PRINS
WILLEM V
INHOUDSOPGAVE
KRUISPUNTEN
Uit de collectie van: schilderij Machteld Suys
76
83
REDACTIE
REDACTIEADRES
OPMAAK
DRUK
Carly Misset
'Met de meeste eere en luijster'
'Kennis is pracht[ig]'
Carly Misset
Joost Cox
Heer Roel, een Alkmaarse priester
Emmy Reijngoud-Posthuma
Alkmaarse nonnen op de vlucht
Leen Spaans
Joost Cox
Maria Angelica Daey. Vrouw in een mannenbolwerk
Diederik Aten
Verenigingsnieuws
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische Vereniging
Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt drie keer per jaar. Oude
nummers zijn te koop via een e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
Joost Cox, Lisa Oskamp, Carly Misset en Gery Baars.
Kopij voor Oud Alkmaar en
te bespreken publicaties zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a
Historische Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl.
Greyfish Grafisch Ontwerp, Alkmaar.
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
©Historische Vereniging Alkmaar. Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de Historische Vereniging Alkmaar.
door Tethart
VOOR: Prins Willem V op 17-jarige leeftijd, geschilderd
Philipp Christian Haag, 1765. Collectie Stedelijk
Museum Alkmaar. Foto Lotte Fasel.
ACHTER: De straatweg met de herberg de 'Vier Staten' met
rijtuigen en paarden, gezien naar de stad.
Tekening 1748, L.R. Collectie RAA PR 1000216.
Soms denk je dat je in historische tijden leeft -
kruispunten die waarschijnlijk over meer dan 100 jaar nog
in de geschiedenisboeken staan. Dat gevoel heb ik nu als
ik denk aan de Brexit en Europa. Historische momenten?
Of een storm in een glas water?
Meestal zie je zulke kruispunten pas achteraf, als je
terugkijkt met de kennis van hoe iets uitpakte. En zelfs
dan ben je afhankelijk van wat anderen doorgeven,
met hun eigen interpretaties erbij. Neem de krant
van vandaag door en je hebt tal van gebeurtenissen te
pakken die mogelijk een nieuwe wending geven aan de
toekomst.
Vooruitkijken en doordenken is echter ook mogelijk.
Truus Wijsmuller zag nog vóór het begin van de Tweede
Wereldoorlog aankomen dat het mis ging en dat
kinderen onmiddellijk gered moesten worden.
Daarom zette zij zich in voor de kindertransporten, en dat
werk verdient erkenning. In het komende jaar gaan we
75 jaar Vrijheid vieren in Nederland en een standbeeld
voor Tante Truus zal er komen.
In dit nummer gaat het ook over grote en kleine
gebeurtenissen in het leven van mensen die soms invloed
hadden op het verloop van de geschiedenis. Zoals het
bezoek van Willem V in 1768, een Alkmaarse priester die
in 1543 door het ijs zakte en verdronk en een opmerkelijke
vrouw in de achttiende eeuw, die in het mannenbolwerk
van het waterschap de Egmondermeer haar weg vond.
U kunt ook lezen over een schilderij van Maarten van
Heemskerck dat in Cleveland, Ohio hangt. Omdat
woorden en beelden uit de geschiedenis bewaard zijn
gebleven, kunnen onze auteurs deze gebeurtenissen aan
ons doorgeven.
Hulde aan de auteurs, en veel leesplezier!
Carol Korringa
voorzitter
Zoals tegenwoordig een stad wordt opgepoetst
voor de organisatie van Koningsdag of de officiële
ontvangst van een lid van het Koninklijk Huis, zo
leidde ook 250 jaar geleden de aankondiging van
het bezoek van een Oranje op de stadhuizen in het
land tot koortsachtige activiteit. Ook Alkmaar was
er uiteraard op gespitst het hoge bezoek een ont
haal te geven waar de stad eer mee kon inleggen.
PETITE HISTOIRE
Prins Willem V, van 1766 tot 1795 de laatste stadhouder
van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden,
bezocht Alkmaar meer dan eens. Als verre nazaat van
'Vader des Vaderlands' Willem van Oranje was hij zeker
niet het belangrijkste of interessantste lid van de Oranje
familie die in de loop van eeuwen in de stad is ontvangen.1
Wel wil het toeval dat over zijn bezoeken ruimere
gegevens voorhanden zijn dan over die van andere, veel
bekendere Oranjes. Ze bevinden zich in enkele mappen
met stukken in het Regionaal Archief.2
Om meer dan één reden zijn deze oude stukken interes
sant genoeg om een keer uit hun omslag tevoorschijn te
halen. In de eerste plaats geven ze een vermakelijk
inkijkje in wat er een paar eeuwen geleden kwam kijken
bij de ontvangst van zulk vooraanstaand bezoek. Maar
Zilveren penning, geslagen bij de inhuldiging van Willem
V als stadhouder. Op de voorzijde de Hollandse Maagd
met speer en vrijheidshoed en de Nederlandse Leeuw met
pijlenbundel onder een oranjeboom. Onder de zon treedt
de prins binnen in de omheinde Hollandse tuin. Rand
schrift: 'Uw frisse leugd is Neerlands vreugd'. Op de keer
zijde: 'Ter inhuldiging van Syne Doorl. Hoogh. Willem V als
Stadthouder Capitein Admirael Generael der Vereenigde
Nederlanden op den 8 maart 1766.' Veel exemplaren van
de penning hebben een oog om gedragen te worden aan
een oranje lint. Collectie Stedelijk Museum Alkmaar.
OUDALKMAAR - 59
