OO jm
"Zeg de mensen dat
homoseksuelen niet per
definitie zwakkelingen zijn."
Willem Arondéus.
Willem Johan
consultatiebureau van de GGD in
Duitsers tegen het vrije kunstleven
Cornelis Arondéus
Amsterdam de jacht, de visserij,
en met name tegen de Kultuur
11! (Naarden,
de scheepvaart en de landbouw,
kamer. Hij leidde de spectaculaire
22augutus 1894
rond de voorstelling van de
overval op het bevolkingsregister
- Haarlem, 1 juli 1943) was
wetenschap, die de mens van de
in Amsterdam in de rol van een
een beeldend kunstenaar,
wieg tot het graf begeleidt.
politiekapitein op 27 maart 1943.
auteur en verzetsstrijder.
In 1935 wendde hij zich af van de
Door loslippigheid en verraad
In 1907 werd hij aangenomen op
beeldende kunst en richtte zich
werden de deelnemers aan de
de Kunst-Nijverheid-Teekenschool
op het schrijven. Zijn debuut
actie binnen enkele dagen
'Quellinus' in Amsterdam, waar
roman Het Uilenhuis (1938) werd
opgepakt en op 1 juli 1943 te
hij de opleiding 'Decoratief
goed ontvangen. Zijn tweede
Overveen gefusilleerd. Vlak voor
Schilderen' volgde. Hij bleek een
roman In de Bloeiende Ramenas
zijn executie vraagt Arondéus aan
talent en deed in 1910 eindexamen.
in datzelfde jaar werd redelijk
zijn advocate door te geven: "Zeg
Als kunstenaar werd hij vooreerst
goed ontvangen, hoewel zijn
de mensen dat homoseksuelen
bekend door opdrachten voor
lyrische, breedsprakige schrijfstijl
niet per definitie zwakkelingen
kalenders, affiches, een reclame-
ook kritiek kreeg. In 1939 ver
zijn."
poster voor de kerstzegels van
scheen zijn eerste kunsthistori
de PTT. Hij werkte met diverse
sche boek, een omvangrijke
Na de oorlog werd de prominente
materialen als tapijtweven,
biografie getiteld 'Matthijs Maris.
rol in het verzet en bij de overval
wandschilderingen, gravures en
De tragiek van den droom', zijn
van Arondéus doodgezwegen.
pentekeningen. Zijn doorbraak
beste werk. In 1941 publiceerde hij
Arondéus was (al vroeg in zijn
kwam in 1923 toen hij de op
'Figuren en problemen der
leven) openlijk homoseksueel en
dracht kreeg om een wandschil
monumentale schilderkunst in
werd pas in 1983 publiekelijk
dering ('De Zacharia') te maken
Nederland'.
geëerd voor zijn heldhaftige
in het stadhuis van Rotterdam.
verzetswerk. De provincie
Rond die tijd illustreerde hij ook
Arondéus was al vroeg actief in
Noord-Holland houdt zijn herin-
gedichten van Leopold,
het verzetswerk tegen de bezet-
nering levend door de sinds 2004
Boutens, Nijhoff en A. Roland
ter. In de lente van 1941 begon hij
georganiseerde Arondéuslezing,
Holst. In 1933 schilderde hij op
de Brandarisbrief te schrijven
een jaarlijkse themalezing met
drie muurvlakken van een
tegen maatregelen van de
een aansluitend debat.
20 - OUDALKMAAR
Ontwerp van Arondéus van het wandtapijt van Alkmaar
zonder lauwerkrans. Collectie Provinciale Atlas - Pren
ten en Tekeningen inv.nr. NL-HlmNHA359004022,
Noord-Hollands Archief, Haarlem.
zaak het wapen der schenkende Gemeente als motief zal
moeten vertoonen.' De brief besluit met het voorstel het
ontwerp toe te sturen ter beoordeling; 'Daarna zal er nog
altijd gelegenheid zijn kleine veranderingen aan te bren
gen, waarbij dan in het oog moet worden gehouden, dat
de eenheid niet verloren mag gaan.' In een handgeschre
ven P.S. vraagt Bremer om het toezenden van een teke
ning van het gemeentewapen van Alkmaar.
Dat ontwerp wordt op 11 juli 1930 toegestuurd met de
zinsnede 'Het zou mij zeer aangenaam zijn, wanneer
ik spoedig van Uw college eene gunstige beoordeling
mocht verneemen.' Bij brief van 18 juli 1930 schrijven
B&W dat zij zich met het ontwerp 'in hoofdzaak ver
eenigen.' Wel zouden zij het op prijs stellen wanneer
de ontwerper in de schets de lauwerkrans boven het
wapenschild zou opnemen, 'die van het wapen een
karakteristiek en voor Alkmaar veelbetekeenend element
uitmaakt.' Dat blijkt evenwel een zaak van lange adem -
zij krijgen überhaupt geen respons op hun wens. Bij brief
van 30 maart 1931 herinneren B&W de rijksbouwmeester
aan hun verzoek om de lauwerkrans in het ontwerp op te
nemen.
Per omgaande reageert Bremer dat rekening zal
gehouden worden met Uwen wensch, Wel verzoekt hij
(nogmaals) om het toesturen van een afbeelding van het
wapen ten behoeve van de ontwerper. In dezelfde brief
wordt gemeld dat de uitvoering 'dezer dagen' ter hand
is genomen door 'den kunstwever J.F. Seme/ te
's-Gravenhage. Eindelijk volgt dan de brief van 14 oktober
1931 van Bremer met de aankondiging dat de 'gobelins'
gereed zijn en voor de aanstaande Statenvergadering
zullen worden opgehangen. Blijkbaar vielen de kosten
mee want hij verzoekt om overmaking van 1.000 gulden.
Eind december worden alle schenkers door G.S. uitgeno
digd om op maandag 11 januari 1932 het nieuwe gouver
nementsgebouw te bezoeken, 'des avonds ten 8V2 uur, ter
bezichtiging van de ten behoeve provincialen dienst inge
richte zalen en vertrekken, alsmede de ter verfraaiing
daarvan aangeboden geschenken, die thans alle zijn ont
vangen en aangebracht. Het groot aantal schenkers ver
plicht hun College, tot zijn leedwezen, deze uitnoodiging
tot drie personen te beperken, De Alkmaarse delegatie
bestaat uit burgemeester Wendelaar, wethouder Klaver
en gemeentesecretaris Koelma. De Commissaris der
Koningin, A. baron Roëll, sprak die avond het welkomst
woord: 'Met het fraaie wandtapijt van de hoofdstad des
Rijks in de rug en de niet minder schone gobelins van
acht andere gemeenten om mij heen, is het mij een
voorrecht de talrijke bezoekers welkom te heten, die ge
volg hebben gegeven aan de uitnodiging van G.S. om het
nieuwe Gouvernementsgebouw met een bezoek te ver
eren, dat thans geheel voltooid, prijkt met al het schoons,
waarmede het door de milde hand van zeer velen is ver
rijkt.' Ongetwijfeld zijn de Alkmaarders onder de indruk
geweest van de schoonheid van hun wandtapijt, en ver
vuld van trots weer terug naar huis gekeerd.
Overigens waren de commentaren in de pers niet jui
chend maar zeker ook niet afwijzend. Zo lezen we in de
OUDALKMAAR -
