BOEK
OVERDE GROTE
KERK
ÉiMIII
De naam 'Alkmaar' is,
ondanks dat het niet een
havenstad is, met ere
uitgedragen over de zeeën.
Carolien Roozendaal
ity S -
Gesigt van 's lands scheepen van oorlog,
onder 't commando van de Vice Admiraal
Reynst, op de rede van Vlissingen in de
Jaare 1784, gravure (1784), Engel Hooger-
heyden en Mathias de Sallieth (Collectie
Nederland). Tot dat smaldeel behoorden
de 'Vryheid', 'Gelderland', 'Hercules', 'Admi
raal Tromp', 'Alkmaar', 'Windhond', 'Sper
wer' en 'Dolphijn'; de 'Alkmaar' is uiterst
rechts op de voorgrond afgebeeld.
nam deel aan de Slag bij Camperduin onder bevel van
kapitein-ter-zee Jan Willem Krafft en werd in die slag
om 14.30 uur op 11 oktober 1797 buitgemaakt door de
Engelsen. Die zeeslag vond plaats toen de Bataafse vloot,
komende van de rede van Texel, werd onderschept ter
hoogte van Camperduin door de Engelsen. De Bataafse
vloot werd verordonneerd door de Fransen naar de haven
van Brest te varen om gezamenlijk met de Franse vloot
een aanval op de Ierse kust te doen.
De 'Alkmaar' werd nadien opgenomen in de vloot van
de Britse marine onder dezelfde naam, als 'HMS (His
Majesty's Ship) Alkmaar' en diende tot 30 november
1815 toen het werd verkocht. Een bijzondere 'carrière',
zij het dat nog zeven buitgemaakte Bataafse schepen
tijdens die zeeslag het zelfde lot ondergingen, en onder
dezelfde naam opgenomen werden in de Britse vloot,
met uitzondering van de 'Hercules' die vernoemd werd
tot 'HMS Delft' en de 'Jupiter' die verder voer als 'HMS
Camperdown'.
We mogen constateren dat de naam 'Alkmaar', ondanks
dat het niet een havenstad is, met ere is uitgedragen over
de zeeën. En nog daargelaten de (vier) VOC-schepen die
ook die naam droegen; zo maakte de 'Alkmaar' al in 1601
deel uit van de Atjehse vloot van de zgn. 'voorcompagnie'
van de VOC, die in 1602 werd opgericht. Die vloot van de
Eerste Verenigde Compagnie op Oost-Indië uit Amster
dam bestond uit de schepen 'Amsterdam', 'Alkmaar',
'Hoorn', 'Enkhuizen', 'Zwarte Leeuw', 'Witte Leeuw! 'Rode
Leeuw' en 'Groene Leeuw', die van Texel uitvoer naar
Atjeh. En ook in de negentiende eeuw werd de naam
hoog gehouden blijkens de bouw van Zr. Ms. Schroef-
stoomschip der 3e klasse 'Alkmaar' (in de vaart van 1879
1900). Ook nu nog is de naam in de marine behouden
door middel van de zes mijnenjagers der 'Alkmaar-klas
se'. Overigens is de 'Alkmaar' zelf, die in 1983 als eerste
van een reeks van vijftien mijnenjagers in de vaart werd
genomen, in 2010 aan Letland overgedragen en vaart nu
verder onder de naam LVNS Rüsins.
BRONNEN:
J.R. Bruijn, Varend verleden, De Nederlandse oorlogsvloot in de
17de en 18de eeuw, Amsterdam 1998
James Bender, Dutch Warships in the Age of Sail 1600-1714,
Barnsley 2014
Three Decks - Warships in the Age of Sail (site)
Wikipedia
1 Arnold Houbraken, De groote schouburgh der Nederlantsche
konstschilders en schilderessen (1718-1721).
2 Uitgaande van een Amsterdamse voet (28,3 cm.) zijn de afme
tingen: circa 37 x 9 x 3.5 meter.
3 DBNL: Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren.
4 RAA, 0850 Inventaris Collectie aanwinsten, inv. nr. 313.
68 - OUDALKMAAR
De viering van 500 jaar Grote Sint Laurenskerk is in alle opzichten succesvol
verlopen en de kerk staat er prachtig bij. Maar niet voor niets luidt de subtitel
van het in oktober 2018 verschenen boek 'De Grote Kerk van Alkmaar - 500 jaar
bouwen en behouden'. Zo maakt de geschiedenis die in dit boek verteld
wordt, één ding glashelder: het werk aan de kerk is eigenlijk nooit af. Talloze
malen is het gebouw opgelapt, aangepast, gerepareerd en gerestaureerd.
En inderdaad staat de volgende restauratie alweer gepland voor 2019, ditmaal
van de consistorie...
De meest ingrijpende restauratie van de kerk was die van
de architect Herman van der Kloot Meijburg (1875-1961).
Met een lange onderbreking duurde het werk van 1923
tot 1949. Bij elke restauratie worden gegevens over de
bouwgeschiedenis gevonden, de bouwsporen. De sporen
die tijdens dit werk aan het licht kwamen, zijn echter
niet systematisch vastgelegd. Tijdens de restauratie van
1991-1996 waren de betrokkenen zich er wel van bewust
dat bijzondere bouwsporen definitief kunnen verdwijnen
bij de uitvoering van werkzaamheden. Bij deze grote
restauratie werd door Piet Verhoeven, toenmalig hoofd
Monumenten Archeologie, dan ook ingezet op groot
schalig bouwhistorisch onderzoek. Carla Rogge heeft in
deze periode vele merken op hout en steen gedocumen
teerd samen met Taco Tel en Anne Pauptit. En de eerste
contouren van het meesterstuk dat er eind vijftiende
eeuw en begin zestiende eeuw werd verricht door onze
toenmalige stadsgenoten waren zichtbaar. Daarnaast
werd er door Peter Bitter zes maanden gegraven in
de kerk vanwege de aanleg van vloerverwarming. Deze
opgraving resulteerde in diens proefschrift en het boek
'Graven en begraven in de Grote kerk'. Hierin werden
ook de voorgangers van de huidige Grote Kerk
gereconstrueerd op basis van archeologisch onderzoek.
Serie 3d model voor
gangers van de kerk
tufstenen romaans
kerkje gewijd aan St
Laurentius omstreeks
1150. Vergroting
omstreeks 1350 in
gotische stijl. In 1382
uitbreiding met twee
de beuk gewijd aan
St Matthias en de
bouw van een toren.
Vergroting van Sint
Matthias omstreeks
1450. In 1468 valt de
toren om. Dit is de
aanleiding voor de
bouw van de huidige
kerk. Gemaakt door
Daan Claessen op
basis van onderzoek
van Peter Bitter, Jan
van der Hoeven en
Karel Emmens
OUDALKMAAR - 69
