JOHANNES HAGHEN,
ALKMAARS EERSTE
BOEKDRUKKER
INHOUDSOPGAVE
HOE RIJK
WILT
U HET
HEBBEN?
VIJFHONDERD JAAR GELEDEN:
tfytiafttfeurojf omnte murnicftfjfet
ttafluïjili firnc
li'
Vijfhonderd jaar geleden: Johannes Haghen, Alkmaars
eerste boekdrukker
REDACTIE
REDACTIEADRES
OPMAAK
DRUK
OMSLAG
2018 is een belangrijk jaar voor Alkmaar. Het
500-jarig bestaan van de Grote Kerk is uitbundig
gevierd met exposities, voorstellingen en de
unieke mogelijkheid de kerk te beklimmen. Maar
er is nog een bijzonder feit dat dit jaar aandacht
verdient: het oudste in Alkmaar gedrukte werk
dat bewaard is gebleven verscheen 500 jaar
geleden, ruim 50 jaar na de introductie van de
boekdrukkunst in Europa met de beroemde
Bijbel van Johannes Gutenberg. Geen imposant
boekwerk zoals Gutenbergs Bijbel, maar wel heel
zeldzaam en daarom niet minder van belang
voor de Alkmaarse boekgeschiedenis.
Marijke Joustra
"Otmin tti c HlatM cte in r DiïmaTcapfc
itfittnflln tónna piatta
Marijke Joustra
Oorlogsschepen genaamd 'Alkmaer'
tijdens de Republiek
Joost Cox
Een 'kloek boek' over de Grote Kerk
Carolien Roozendaal
'Mars boven mars' De restauratie van
het kerkschip van Alkmaar
Ab Hoving
Uit de collectie van: Museum 'Huys Auerhaen' Alkmaar
Staand horloge (1730/40)
Harold Bos
Verenigingsnieuws
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische Vereniging
Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt drie keer per jaar. Oude
nummers zijn te koop via een e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
Marlies ten Berge, Joost Cox, Lisa Oskamp
Kopij voor Oud Alkmaar en
e bespreken publicaties zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a
Historische Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl.
Greyfish Grafisch Ontwerp, Alkmaar.
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
©Historische Vereniging Alkmaar. Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de Historische Vereniging Alkmaar.
VOOR: Zeeslag bij de bank van
Schooneveld in 1673, Petrus Johannes Schotel (Dordrecht
1808-Dresden 1865), Beeldbank Nederlands Instituut voor
Militaire Historie (NIMH).
ACHTER: De vieringtoren wordt weer gecompleteerd met het
kruis en de windvaan in 1925. Het dak moet nog worden
gesloten. Fotonummer 56 uit de reeks foto's van de restauratie
vermoedelijk gemaakt door opzichter P. de Kort en/of architect
Herman van der Kloot Meijburg.
Onbekend/Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed/OF-03770
Heeft uw vereniging geld teveel? Gratis het kostbare,
fraaie boek over de bouwgeschiedenis van de Grote
Kerk? Uw voorzitter is tevens voorzitter van de Stich
ting Alkmaarse Historische Publicaties, ooit opgericht
door de Historische Vereniging Alkmaar om grote
boekpublicaties te realiseren. Welnu, uw voorzitter
wilde wat terug hebben voor de inspanning om dit
boek in het jubileumjaar van de Grote Kerk te realise
ren. Een klus van ruim vier jaar. We spraken af, dat de
leden van de Historische Vereniging en de Vrienden
van de Grote Kerk, de belangrijkste doelgroepen, het
boek met flinke korting zouden moeten kunnen aan
schaffen. Toen we geld overhielden van het Walk of
History-project in de Langestraat mochten we dat van
de gemeente Alkmaar houden, met instemming van
de winkeliersvereniging, mede-organisator, mits het
zou worden besteed aan toekomstige boekpublica
ties over de geschiedenis van Alkmaar. Daardoor kon
de Historische Vereniging het boek gratis aanbieden.
De Vrienden van de Grote Kerk wilden niet achterblij
ven, tastten in de buidel en deden mee. Zo konden
we samen 2600 boeken uitdelen.
En dan nu ons prachtblad! Wat een verrassende in
houd weer: de restauratie van het Grote Kerk-scheep-
je, het eerste in Alkmaar gedrukte boek in 1518, het
staand horloge in Huismuseum Auerhaen, de (vele)
oorlogsschepen genaamd 'Alkmaer' tijdens de
Republiek en nog meer. In het Verenigingsnieuws
stellen we u de bestuurskandidaat voor de vacature
van voorzitter voor. Na negen jaar moet ik conform de
statuten mijn plaats vrijmaken voor een opvolger. Dat
doe ik met weemoed èn vertrouwen. Met dank aan
onze creatieve redactie!
Leen Spaans
voorzitter
Li I
JOHANNES HAGHEN VAN DEVENTER
De drukker was Johannes Haghen. Het enige dat we van
hem weten komt uit de boekjes die hij drukte. Daarin
vermeldt hij zijn naam, Johannes Haghen de Daventria of
Johannes Daventriensis en zijn woonplaats Alkmaar. Uit
zijn naam kunnen we afleiden dat hij uit Deventer
afkomstig is. Verder is er niets over hem bekend. Er zijn
ook maar vijf van zijn boekjes bewaard gebleven. In
slechts twee staat zijn naam gedrukt en alleen in één
hiervan het jaar van uitgave 1518. Van de andere drie
wordt, door ze met elkaar te vergelijken, aangenomen
dat ze ook door Johannes gedrukt zijn. De boekjes tellen
tussen de acht en veertig pagina's en bevatten gedichten
over heiligen, geleerden en onderwerpen uit de klassieke
mythologie, alles in het Latijn.
Voorzijde van het oudste bekende in Alkmaar gedrukte
werk: een treurzang op het sterven van Johannes
Murmellius. Gedrukt door Johannes Haghen van Deventer
in 1518. (Cambridge University Library*)
De enige gedateerde uitgave, met het jaar 1518, wordt
bewaard in de Universiteitsbibliotheek van Cambridge.
De titel luidt: 'In acerbum Joannis Murmellij
Ruremundensis obitum funebre lessum, sive
epicedion' oftewel 'Rouwmisbaar of treurzang op het
ontijdig afsterven en begraven van Johannes Murmellius
uit Roermond'. Volgens de Latijnse vermelding is het
boekje van zestien pagina's 'gedrukt in Alkmaar door mij
Johannes Haghen van Deventer in het jaar des heils 1518,
3 februari.'
OUDALKMAAR - 59
