HET ALKMAARSE
INTERNERINGSDEPOT
INHOUDSOPGAVE
FRAAIE VERPAKKING?
Huisvesting voor Belgische en Duitse militairen
tijdens de Eerste Wereldoorlog
REDACTIE
REDACTIEADRES
OPMAAK
DRUK
OMSLAG
Harry de Raad
-let Alkmaarse interneringsdepot. Huisvesting
voor Belgische en Duitse militairen tijdens de
Eerste Wereldoorlog
Harry de Raad
Uit de collectie van: het Amsterdam Museum.
Het Bruidskroontje van Brigitta Stuijling (1667)
Joost Cox
Alkmaar als 'zeehaven' in 1834
Bob van der Schaaf
Laatmiddeleeuwse handschriften van
Alkmaarse kloosters
Alkmaar varia
Joost Cox
Verenigingsnieuws
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische Vereniging
Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt drie keer per jaar.
Oude nummers zijn te koop via een e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
Marlies ten Berge, Joost Cox, Jan Drewes, Lisa Oskamp
Kopij voor Oud Alkmaar en
te bespreken publicaties zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a
Historische Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl
Greyfish Grafisch Ontwerp, Alkmaar
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
©Historische Vereniging Alkmaar. Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de Historische Vereniging Alkmaar.
VOOR: Een bladzijde uit het getijdenboek van de
Alkmaarse franciscanen uit 1453. Met een fraai versierde initiaal
H. De beginregel luidt: 'Heer du selste opdoe(n) myn lippen.
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
ACHTER: Gezicht op Alkmaar vanaf het Zeglis. Prent van B.G.
ten Berge uit 1861. Collectie Regionaal Archief Alkmaar
Doorgaans zult u bij het ontvangen van ons nieuwe
magazine vooral willen weten wat voor artikelen er dit
keer op u wachten. De grote foto op de cover verwijst
meteen naar de inhoud. Maar dit keer zal het u ook
opvallen, dat de vormgeving van het tijdschrift anders
is. Het heeft een andere maat. En binnenin zijn er ook
aanpassingen. Wij vertelden u vorig jaar al, dat we
zochten naar verdere vernieuwing van ons lijfblad. We
denken dat nu in twee stappen te hebben bereikt.
Het afgelopen jaar werd de opmaak al vernieuwd.
Nu zijn we daarmee nog verder gegaan: een grotere
papiermaat, andere titelaanduiding en meer vrijheid
voor de plaatsing van foto's. We hopen, dat u het kunt
waarderen. Er zijn ook andere rubrieken gekomen.
De kern bleef hetzelfde: twee of drie grotere artikelen,
gevolgd door het verenigingsnieuws en de agenda.
Ons doel was het tijdschrift een frisse, moderne
uitstraling te geven, een blad, dat je graag een tijd op
je leestafel laat liggen, een nog mooier visitekaartje
van onze vereniging. Het mag volop de aandacht
trekken. Hopelijk interesseren we ook mensen, die
nog geen lid zijn en kunnen we hen verleiden. Immers:
meer leden geeft ons meer armslag en meer invloed.
In dit bijzondere eerste nummer 'nieuwe stijl' gaat
het over fraaie handschriften van Alkmaarse kloosters,
over Alkmaar als interneringsplaats tijdens de Eerste
Wereldoorlog, over Alkmaar als 'zeehaven' en over een
Alkmaars 'bruidskroontje' uit 1667. Hoe rijk gevarieerd
wilt u het hebben?
Het verenigingsnieuws vertelt u alles over de
aanstaande algemene ledenvergadering.
Daar gaan weer opmerkelijke dingen gebeuren: de
uitreiking van de Oud-Alkmaarprijs, bestuurswisseling
en een lezing door Gerrit Valk. Kom er bij, als u tijd
hebt. Dinsdag 10 april hoop ik u te begroeten.
Leen Spaans
voorzitter
Alkmaar was gedurende de Eerste Wereldoorlog korte tijd de verzamelplek voor alle militairen van de oorlog
voerende landen die bij toeval of opzettelijk op Nederlands grondgebied waren geraakt. Afgesproken was dat
Nederland deze militairen zou interneren gedurende de loop van de oorlog. Al snel na het uitbreken van de oorlog
werd ook Alkmaar aangewezen als 'interneringsdepot'. De leiding over deze nieuwe instelling kwam in handen
van een gepensioneerde luitenant-kolonel van het Nederlands-Indische leger, W.H. de Lussanet de la Sablonière.
Kantoorruimte was gevonden in het Alkmaarse stadhuis.1
AANKOMST EN HUISVESTING VAN DE MILITAIREN
Op 10 augustus 1914 kwam de eerste groep van ca. vijftig
Duitse militairen per trein aan vanuit Maastricht.
Margaretha Hanegraaff-Wichers, de vrouw van een
Alkmaarse officier van justitie, hield gedurende de
Eerste Wereldoorlog een dagboek bij waarin ze de
oorlogsgebeurtenissen noteerde. Over de komst van de
eerste militairen in Alkmaar schreef ze: "Heden kwamen
hier de Duitschers aan, die alhier geïnterneerd zullen
worden. Vermoeid en afgetobd zagen ze er uit, ze waren
bang later in Duitschland den kogel te zullen krijgen. Het
zijn degenen, die over de grens zijn geloopen en zich
gewillig gevangen gaven."2
De eerste Belgen, een groep van 24 lanciers en een
officier, Albert de Selliers de Moranville, arriveerden de
volgende dag, eveneens vanuit Maastricht. Ze waren
gelegerd geweest aan de Belgisch-Duitse grens bij
Moresnet. Per postduif bracht de eenheid op 4 augustus
het bericht over dat de Duitse troepen het Belgische
grondgebied binnenvielen. Vervolgens probeerden de
lanciers zo snel mogelijk via Nederlands grondgebied
Luik te bereiken. Toen ze even ten noorden van Eijsden
de grens passeerden, werden ze door een Nederlandse
legereenheid aangehouden en ontwapend.
De Duitsers en de Belgen werden gescheiden van elkaar
ondergebracht in rijksgebouwen binnen Alkmaar. De
Duitse militairen kregen een onderkomen in de Rijks-HBS
aan de Paardenmarkt en de Belgen werden gehuisvest
in het Rijksopvoedingsgesticht bij de Grote Kerk.
De volgende groep militairen kwam aan op 12 augustus
De aankomst van de eerste Duitse militairen op 10 augustus
1914. Collectie Regionaal Archief Alkmaar
OUDALKMAAR - 1
