■f.hi A
g
500 JAAR GROTE KERK
4
ALKMAAR VARIA
-fr"
■tjoenmjngitefctttjer
\txm mit Èruimatm au
'ij- wötiwsegfiettdïtKtfttt
^mtarglrtoethtrmgaetmrbi
j amïjicurt mitjmant oofrin
itotAöifaiitm fd mft glfrorf*
(i uflttturijtr ujfrtftt al tadtiut
f V WJ^it&teurttttïiiiuto«E
icum^inultrrmöifaait^
J c licucr tut Qtiffïriti Dupff
fuTOtiateemtottttriottfr.
O# wuugljttfr i$ op uu tutrtuut;
t$ ui rmgtic
outer
ïugï|ttMr pmtef utftl öutfttwr
0 Ktn urftj pettfm m tm tel? &if
ttljaium J titfb mtgPtmt
k
vb
RECTIFICATIE In de vorige OA stond een stukje over 'Museum de Grote Kerk' in de
Varia. Daarin was opgenomen dat dankzij bemiddeling van pastoor Van Waterlant (bij Bossu)
Alkmaar in 1566 gespaard bleef van verwoesting. Het juiste jaartal is echter 1571.
TEN SLOTTE
De Alkmaarse kloosters moeten veel meer handschriften
in hun bezit hebben gehad tijdens de late middeleeuwen.
Maar we hebben nu nader inzicht in wat de broeders en
zusters lazen ter verdieping van hun geestelijk leven en
welke boeken zij gebruikten in de praktijk van alledag.
Bovendien hebben we nu via de bezittersnotities een
mooi beeld gekregen hoe die boeken in die tijd binnen
de kloosters werden doorgegeven.
Nader onderzoek is zeker op zijn plaats, met name naar
twee andere getijdenboeken die in 1876 door de Sint
Laurentiusparochie in Alkmaar werden geschonken aan
het Bisschoppelijk Museum in Haarlem (nu in museum
Het Catharijneconvent). Het is (nog) niet duidelijk of ze
in het bezit geweest zijn van de minderbroeders...
(maar dat zou wel voor de hand liggen). Wordt dus
ongetwijfeld vervolgd.
NOTEN
1. Karl Stooker Theo Verbeij, Collecties op orde. Middelneder
landse handschriften uit kloosters en semi-religieuze gemeen
schappen in de Nederlanden, 2 delen, Leuven 1997[Miscel
lanea Neerlandica XVI], II p.10-12. De website Monasticon
Trajectense (VU Amsterdam) bevat overigens de vindplaatsen,
bezitterskenmerken en een summiere omschrijving van de
inhoud van de vijf handschriften van het Oude en Jonge Hof.
2. J. Deschamps, Middelnederlandse handschriften uit Europese
en Amerikaanse bibliotheken, Leiden 1972, nr. 53 p. 161.
3. Anna Dlabacova, Literatuur en observantie:de Spieghel der
volcomenheit van Hendrik Herp en de dynamiek van laatmid
deleeuwse tekstverspreiding, Hilversum 2014 [Middeleeuwse
Studies en Bronnen CXLIX], p.149-152.
4. Zie de Bibliotheca Neerlandica Manuscripta Impressa (bnm-i.
huygens.knaw.nl); het wordt gedateerd op 1430 op grond van de
zondagsletter in relatie tot Pasen.
5. Regionaal Archief Alkmaar (RAA), Regestenverzameling 1 Paro
chies, kloosters etc, regesten 141 en 151.
6. RAA, ibidem, regest 214: Marytgen Symonsdochter van Veen.
Haar naam treffen we ook aan in de regesten 211 (1531) en 221
(1537).
7. Gelukkig heeft het Ruusbroecgenootschap in Antwerpen een
gedeelte hiervan (f.203r-228r) op microfilm vastgelegd, zodat
we nog enig beeld hebben van dit handschrift.
1 A y
Boetepsalmen en litanieën in het
getijdenboek uit 1453 van de
franciscanen, met op deze pagina de
beginregel: Heer hoer mijn ghebet.
Koninklijke Bibliotheek Den Haag
n: i-r
r- özpy.ry-ï
22 - OUDALKMAAR
Op vrijdagavond 16 febr. jl. kon vanaf het
Canadaplein een grote menigte op de
muren van de Grote Sint Laurenskerk een
spectaculaire klank-en-licht-show volgen
over de rol die die kerk gespeeld heeft in
de geschiedenis van Alkmaar. Daarmee
begon het feest om te vieren dat precies
500 jaar geleden de bouw van die Grote
Kerk voltooid zou zijn. Die bouw was
ongeveer vijftig jaar eerder begonnen kort
nadat in 1468 de toren van de laatste
voorganger van de kerk was ingestort en
daarbij twee 'bagijntjes' van het nabij
gelegen klooster 'Oude Hof' waren omge
komen. Maar is een bouwwerk ooit
voltooid? De toren op de viering met
daarin klokken waarvan de oudste het
jaartal 1525 draagt, is er waarschijnlijk later
opgezet. En dat wat er in 1518 wel was, is
dat er nog steeds? Regelmatig is melding
gemaakt van onderdelen of voorwerpen die
al weer verdwenen zijn. Het befaamde
altaardrieluik van Maerten van Heemskerck
is al in vroege jaren verkocht en in de
domkerk van Linköping in Zweden terecht
gekomen. Overigens zullen de beide
zijluiken daarvan deze zomer tijdelijk even
terugkomen.
Verder zouden er tijdens de Beeldenstorm
van 1566 ook heel wat beelden kapot
geslagen zijn. Het lijkt er zelfs op dat het
alle beelden zijn geweest, althans op twee
na want de beelden buiten op ca. 30
meter hoogte in de beide transeptmuren
waren voor de vernielers kennelijk onbe
reikbaar. Die beelden stellen de twee
patroonheiligen van de kerk voor, Matthias
en Laurentius, beiden ook martelaar.
Matthias, die de plaats van Judas als
apostel innam, staat in de muur aan de
Canadapleinkant en houdt al de bijl in de
hand waarmee hij zou worden doodgesla
gen. En Laurentius, wat moeilijker zicht
baar vanuit de Kerkstraat, houdt een
rooster vast dat overigens pas enkele jaren
geleden is aangebracht, dus wel heel lang
nadat het origineel al in 1730 naar bene
den gevallen was. Maar zo weten we dus
weer dat hij op een rooster de marteldood
gestorven is waarvan het verhaal gaat dat
hij toen in het Latijn gezegd zou hebben
"assum est, versa et manduca", wat vrij
vertaald zoiets betekent als: "ik ben al gaar,
draai me maar om en eet smakelijk!''
Over de (bouw)geschiedenis van de Grote
Kerk is al veel geschreven, meestal nogal
wetenschappelijk. Onze HVA heeft dit in
1996 ondervangen met een zeer leesbaar
en fraai geïllustreerd boek van Carla Rogge:
't Cieraedt van onse stadt. En verder is
natuurlijk veel informatie over de kerk zelf
maar ook over het feestprogramma dit jaar
te vinden op www.grotekerkalkmaar.nl.
Wij noemen alvast een lezing van het
Alkmaars Historisch Café door Karel
Emmens over de bouwgeschiedenis van
de Grote Kerk op 24 april en een musical
over Maria Tesselschade door Theatergroep
Horizon van 23 t/m 27 mei, en natuurlijk de
spectaculaire "Klim naar de Hemel".
OUDALKMAAR - 23
