i
N
Langestraat 85-87. Foto P. Delamarre 1908. Collectie
Regionaal Archief Alkmaar
die Willem I voor ogen had. Dat had niet alleen te
maken met de economische bloei, maar ook met
de invoering van de Bankwet van 1863. In deze
Bankwet werd de Nederlandsche Bank
opgedragen in elke provincie ten minste één
agentschap te openen.
Door haar gunstige ligging had Alkmaar zich kunnen
ontwikkelen tot een knooppunt van waterwegver
bindingen en daardoor tot een belangrijke markt-
Woning en agentschap van B. Preijer. Foto P Delamarre
1920. Collectie Regionaal Archief Alkmaar
Het loket van de Nederlandsche Bank in De Toelast.
Foto 1920. Collectie Regionaal Archief Alkmaar
plaats van agrarische producten. Om die reden werd
Alkmaar aangewezen als vestigingsplaats voor het
agentschap. Op 2 januari 1865 opende de bank een
agentschap in Alkmaar in het pand Breedstraat 12
van agent B. Preijer. Het pand, een gemeentelijk
monument, bestaat nog in redelijk oorspronkelijke
staat. In 1918 verhuisde het agentschap naar de wo
ning van agent H. Boelmans ter Spill op Langestraat
85-87 (oorspronkelijk de woning van B.Preijer en
tegenwoordig de vestiging van kledingwinkel WE).
NIEUWBOUW
Op zoek naar een geschikt eigen pand werd in 1918
besloten het hotel 'De Toelast' aan te kopen en het
te verbouwen tot een kantoor met het plan het
pand uiteindelijk te vervangen door nieuwbouw. In
1920 werd het besluit voor nieuwbouw genomen
en in juni 1923 werd het nieuwe pand aan de Heul
opgeleverd. In het souterrain kwamen de kluizen, de
kantoorruimten kwamen op de begane grond en op
de bovenste etages bevonden zich appartementen
van de agent en de conciërge.
Het ontwerp van het pand is van de architect A.D.N.
van Gendt met medewerking van de Alkmaarse
architect P.N. Leguit. Het bankgebouw telt twee
bouwlagen met een U-vormige omtrek en een bin
nenhof. Op de zadeldaken met steekkappen liggen
leien. Op de noordwesthoek van het pand staat een
ronde traptoren onder een met leien gedekt kegel
dak met een windwijzer in de vorm van een schip
als bekroning. De gevels aan de straatzijde vertonen
brede risalieten (licht vooruitstekende gevelvlakken)
met geschulpte topgevels. Op een plint van blokken
natuursteen tot aan de vensters van de begane
grond gaat een gevel op van overwegend rode
baksteen in kruisverband. Van natuursteen zijn de
omlijstingen van vensters en deuren, de deklijsten
van de topgevels en de gootlijst op klossen. IJzeren
Drie afbeeldingen van de tegenwoordige inrichting van het
gebouw. Foto's F. Alkema
tralies met rozetmotief beschermen de vensters op
de begane grond. De gebruikte dure materialen ver
lenen het pand een rijke uitstraling. Sinds 2002 staat
het gebouw op de lijst van rijksmonumenten.
Ook dit agentschapsgebouw in de binnenstad werd
te klein. In 1985 betrok de bank een gebouw aan de
Ampèrestraat in de Bergermeer, ontworpen door
architect Jelle Abma. Op 1 januari 1997 sloot het
agentschap in Alkmaar en was daarmee het kantoor
dat het langst heeft bestaan.
Na het vertrek van het agentschap kreeg het ge
bouw aan de Heul diverse bestemmingen. In eerste
instantie deed het pand dienst als bankgebouw voor
de banken VSB en Fortis. Tegenwoordig gebruikt
de kledingketen Hugo Boss de benedenverdieping,
terwijl zich op de bovenetages kleine kantoorruim
ten en appartementen bevinden. Na een grondige
verbouwing kan het gebouw, dat zich uitstekend
leent voor hergebruik, weer een lange tijd vooruit
in haar nieuwe bestemming als kantoor en luxe
appartementen.
DE TRALIES
Hoe het met de tralies is afgelopen? Twee bestuurs
leden van de Historische Vereniging Alkmaar hebben
met de heer Bregman gesproken en gepleit de tralies
als onlosmakelijk element van het bankgebouw niet
verloren te laten gaan. Het liefst zouden zij de tralies
zien op de plek waar zij sinds de bouw zaten, name
lijk voor de vensters. Na alle verbouwingen bevindt
een gedeelte van de tralies zich nog voor de ramen,
van drie kleinere tralies is een balkonhek gemaakt
en twee grote tralies bevinden zich met dank aan
Ed Bregman aan de zijkant van het pand en kunnen
daardoor altijd weer teruggeplaatst worden.
De grote traliehekken die aan de zijkant van het pand zijn
geplaatst
33