iB
!i:.ü
it
I JS
Logement De Toelast, met de rijtuigstalling en de brug over de Laat,
tekening door J.A. Crescent uit 1803. Collectie Regionaal Archief Alkmaar
Villi
Klb:
lllll
llliri
'lllll
feiK
ilk
of rijshout. Pas na 1572 kwam het Ritsevoort binnen
de stadswallen te liggen en werd de Kennemerpoort
vanuit het zuiden de toegang tot de stad.
Op 14 augustus 1724 verkochten de erven van
Nicolaas Kien voor 6000 gulden een huis aan de
Koorstraat hoek Heul aan Adriaan Hilbrandsz. van
Egmond. Hij maakte er een herberg van en gaf het
de naam 'Het kasteel van Egmond'. Reizigers uit de
richting Kennemerland hadden na het passeren van
de Kennemerpoort nu twee herbergen met een
stalhouderij tot hun beschikking; 'Het Gulden Vlies'
en 'Het kasteel van Egmond'. Tussen beide herbergen
was een poort die toegang gaf tot het erf waar
de koetsen gestald en paarden verzorgd konden
worden. Deze toegang is nog steeds herkenbaar als
entree van de winkel Hugo Boss.
DE TOELAST
'Het kasteel van Egmond' onderging een naams
wijziging en ging als 'De Toelast' verder. Een toelast
is een groot wijnvat van vier aam of circa 614,4 liter.
Aan het pand Jansstraat 64 in Haarlem bevindt zich
de gevelsteen: 'Dit is in de Toelast', waarop ook de
grootte van een toelast wordt uitgebeeld.
Op 22 december 1827 werd de herberg overgeno
men door Johannes van der Haagen, die in 1782 in
Den Haag was geboren. Van deze Johannes bezit
het Stedelijk Museum in Alkmaar een dubbelportret
met zijn echtgenote. Johannes was een veelzijdig en
succesvol ondernemer. Behalve trompetter in het
leger in Friesland was hij ook kastelein, logement
houder en stalhouder van De Toelast. Verder staat
hij vermeld als verhuurder van paarden, rijtuigen en
rouwkoetsen, winkelier in tabak en sigaren, grossier
in wijnen, likeuren enzovoort. In 1821 richtte hij een
De oude koetsingang is nu de entree van de winkel
Hugo Boss. Foto F. Alkema
30
diligencedienst tussen Alkmaar en Haarlem op die
tot 1867 bestaan heeft. Blijkbaar tot volle tevreden
heid van de reizigers, want een van hen, de dichter
Nicolaas Beets dichtte:
In de diligence:
In den ouden bolderwagen,
Die van Alkmaar op Haarlem rijdt,
In den wagen van Van Der Haagen,
Gebruik ik voortreffelijk mijn tijd
In de negentiende eeuw werd de herberg verbouwd
tot een meer bij de tijd passend onderkomen. Ook
de omgeving veranderde. In 1867 werd de Kenne
merpoort afgebroken en in 1870 werd besloten de
Laat en de Heul te dempen. De herberg was een
groot succes en de reclame werd niet alleen in het
Nederlands, maar ook in het Frans, Duits en Engels
uitgevoerd. De zaken gingen zo goed dat Johannes
ook eigenaar werd van de herberg 'de Beurs van
Amsterdam' op Waagplein 1, een pand waarin in
later tijd de speelgoedwinkel van familie Kloet-Velt
gevestigd werd. Op 28 januari 1976 brandde dit
rijksmonument af en werd daarna in oorspronkelijke
stijl herbouwd. In het herbouwde pand bevindt zich
tegenwoordig het Griekse restaurant Irodion.
DE NEDERLANDSCHE BANK
In 1814 werd de Nederlandsche Bank door koning
Willem I opgericht. Nadat Napoleon verslagen was
en de Fransen verdreven waren, stond de economie
in Nederland er slecht voor. Niets herinnerde meer
aan de Gouden Eeuw van de Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden en van de Verenigde Oost-
De Toelast op de hoek van de nog niet gedempte Heul.
Foto uit 1865 van P Delemarre. Collectie Regionaal
Archief Alkmaar
Briefkaart van De Toelast met op de achterzijde de dienstre
geling van de diligencedienst van Van der Haagen. Collectie
Regionaal Archief Alkmaar
Indische Compagnie was niets meer over. Koning
Willem I kon gebruik maken van de bestuurlijke
infrastructuur die het Franse Keizerrijk had achter
gelaten en handhaafde hervormingen uit de Franse
Tijd. Willem wilde de Nederlanden weer tot bloei
brengen en was een ondernemer die sterk investeer
de in de industrie. Hij had daarvoor een instelling
nodig die door kredietverlening en uitgifte van bank
biljetten de economie weer op de been zou helpen.
Hoewel de Nederlandsche Bank het alleenrecht
had bankbiljetten uit te geven, maakte de bank een
moeizame start door. Gevestigde handels- en ban
kiershuizen waren bang voor concurrentie. Omdat
bankbiljetten achterdocht wekten bleven de mensen
nog jarenlang de voorkeur geven aan muntgeld. Pas
na 1850 groeide de bank uit tot de nationale bank
De eetzaal van De Toelast in gebruik door De Nederlandsche
Bank. Foto 1920. Collectie Regionaal Archief Alkmaar
jjflïVlOT'Piïi.
'WA-' «{«Ut
-- X
*VIVib„.i
-*nn ui
MTVaa Hril»*
■'Ak1! Irf.r
31
