Netty Bleichrodt-Vegter
iui in nei jaar ±3±ö rung in ue uruie 01 omi LaurensKerK in AiKmaar een
paneel waarop in 1504 de door de Kerk voorgeschreven daden van christelijke
naastenliefde waren geschilderd, De Zeven Werken van Barmhartigheid. Geen
bron vertelt ons wie de opdrachtgevers waren en wie de schilder was van dit
laatmiddeleeuwse werk.
Uitsnede van het
vijfde tafereel van
De Zeven Werken van
Barmhartigheid
De beroemde kunsthistoricus M.J. Friedlander gaf
in 1904 de schilder van De Zeven Werken maar de
naam 'De Meester van Alkmaar' waarmee hij toegaf
dat hij zijn werkelijke naam niet met zekerheid kon
vaststellen. Voorzichtig veronderstelde hij dat de
Meester van Alkmaar mogelijk Cornelis Buys was,
over wie Carel van Mander al in 1604 in Het Schil-
derboeck schreef dat Jacob Cornelisz. van Oostsanen
"hadde oock eenen Broeder dat een fraeij Schilder
was gheheeten Buys". Over Buys zelf spreekt Van
Mander echter niet.
We zijn nu eeuwen verder en nog altijd is niet zeker
34
of Buys de schilder van De Zeven Werken is. Over
de vraag wie de opdrachtgevers waren lopen de
meningen iets minder uiteen. Het vermoeden
bestaat dat het de Heilige Geestgasthuismeesters
waren die de opdracht gaven, maar waarom zij die
opdracht gaven is bij mijn weten nooit serieus on
derzocht. Naast al deze onzekerheden is er ook nog
het monogram, geschilderd in het eerste tafereel.
Deze paraaf wordt algemeen gezien als het huismerk
van de schilder maar ik heb daarover mijn twijfels.
In de Middeleeuwen was schilderen een ambacht.
De opdrachtgever bepaalde de voorstelling en de
schilder was de uitvoerder. Hij werkte uitsluitend in
opdracht. Grote ateliers schilderden soms populaire,
meestal bijbelse onderwerpen 'op voorraad'. De
naam van de schilder was van ondergeschikt belang.
WAT IS OP HET SCHILDERIJ TE ZIEN?
'De Meester van Alkmaar' heeft De Zeven Werken
van Barmhartigheid op een houten paneel geschil
derd in zeven afzonderlijke taferelen. In vrolijke
kleuren kunt u zien hoe in een Hollands stadje
hulpbehoevende mensen worden verzorgd door hun
medeburgers. De kijker voelt zich betrokken bij dit
liefdevolle gebeuren.
In alle taferelen is Christus geschilderd. In vier tafere
len staat hij tussen groepjes hulpzoekenden en lijkt
daar ook zelf bij te horen. Hij is duidelijk tevreden
over de manier waarop deze arme mensen worden
opgevangen. In het zesde tafereel lijkt hij de werken
Tweede tafereel
Eerste tafereel
35
