van NS begrenzen de wijk.
In 1946 komt de buurtvereniging Bergerhof met een
eigen blad, activiteiten voor jongens en meisjes en
een Esperantocursus. In 1948 krijgt de wijk zijn lan
taarnpalen. Begin jaren vijftig wordt de vereniging
weer opgeheven. Volgens penningmeester Beste-
vaer komt dit door veel nieuwe bewoners waardoor
het saamhorigheidsgevoel verdwijnt en de mensen
krijgen meer te besteden. De Bergerhof is een
gewone Alkmaarse arbeiderswijk geworden, zoals bij
de bouw al de bedoeling is geweest. Bewoners en
dan vooral de huisvrouwen ontmoeten elkaar bij de
langskomende straatventers als bakker en groente
boer. "We hadden samen een groot koffieapparaat
voor 24 kopjes en we huurden bij Bakker op de Dijk
een Hoover trommelwasmachine, die dan drie keer
van deur tot deur ging", weet mevrouw Boon zich te
herinneren. Van verjaardagsfeesten is bekend dat ze
soms in polonaise gaan: voordeur in, achterdeur uit,
achterdeur in, voordeur uit....
In 1964 komt de eerste grote verandering. De septic-
tanks worden verwijderd en er komt een echt riool.
De gemeente gebruikt de rioolaanleg om de smalle
straten te verbreden zodat de auto's niet meer in
het gras hoeven te parkeren. Dit kost groen aan de
voorkant. Ter compensatie wordt de achtertuin drie
meter breed.
KOOP EN DE WIJKVERENIGING
In 1966 verkoopt Van Saane al zijn onroerend goed
aan Wereldhaave, die de Bergerhof direct door
verkoopt aan de beleggers Immobil en Chemirosa.
Dezen willen de Bergerhofhuizen in 1968 doorver
kopen aan de bewoners. f 13.500 voor het kleine
type, f 14.500 voor het grote type en f 17.500 voor
de hoekwoning. 75% van de bewoners koopt. Riet
Barhorst weet nog tot welke slapeloze nachten dit
leidt: wel of niet hun huis kopen. Zij doen het. 25%
blijft huren. Ter onderscheid krijgen ze een nieuwe
voordeur. Later worden ook de andere woningen
koophuizen.
Immobil en Chemirosa hebben geen zin het gemeen
schappelijke groen te onderhouden. De gemeente
kan het kopen voor één gulden en moet daarna het
onderhoud betalen of de bewoners krijgen elk hun
strook cadeau, wat tot versnippering zou leiden.
Na een rumoerige vergadering in de loods van Van
Gend Loos tussen wethouder De Lange met zijn
topambtenaren en 250 Bergerhofhewoners komt
er een bewonerscommissie die met de gemeente
onderhandelt. Het resultaat is dat de gemeente een
voorlopig koopcontract sluit en het groen blijft
onderhouden. De bewoners gaan f 40,- per jaar
extra betalen aan personele belasting, de voorloper
van de onroerend zaakbelasting.
In maart 1973 wordt de wijkvereniging Bergerhof
opgericht. Eerste taak is het behoud van het open
baar groen. Het voorlopig koopcontract is door een
conflict nog niet omgezet in een koopcontract. Som
mige bewoners hebben zich het groen achter hun
huis al toegeëigend en van een schutting voorzien.
De wijkvereniging slaagt erin de gemeente het open
baar groen definitief te laten kopen en de Bergerhof
blijft een open groene wijk. Met de wijkvereniging
komen de gezamenlijke activiteiten met als jaarlijkse
hoogtepunten: de nieuwsjaarsfik, het volleybaltoer
nooi op de eigen grasvelden en het Sinterklaasfeest.
Ook organiseert de wijkvereniging activiteiten in het
schooltje dat als buurthuis De Eendracht eigendom
wordt van de vereniging. Begin jaren negentig krij
gen de bewoners meer behoefte aan privégroen. Zij
pikken beetje bij beetje een stukje groen erbij voor
zichzelf. De wijkvereniging schrijft een enquête uit
met de uitslag: de bewoners mogen een strook van
3 meter groen erbij kopen. Het openbare groen blijft
nog breed genoeg om de Bergerhof zijn karakteris
tieke gezicht te laten houden. Wel komt er een ver
andering. Struiken en schuttingen doen hun intrede.
De wijk wordt minder open.
BOUWDRIFT
De omgeving van de Bergerhof verandert vanaf
begin jaren zeventig. Conservenfabriek Hoogenstra-
ten brandt af in 1973. In 1989 sluit het slachthuis.
Van Gend Loos verhuist in 1991. De gemeente wil
kantoorontwikkeling achter het station. In 1989 ko
men er kantoren op de Wognumsebuurt en in 1993
wordt de Rechtbank gebouwd. Er komen nog twee
kantoren bij van Reaal en het Horizon College volgt.
De Bergerhof is niet meer ingesloten door industrie
en NS, maar door kantoren, een school en NS. Aan
de westkant behoedt nu Park De Oude Kwekerij de
Bergerhof voor totale insluiting.
De gemeente wil met NS/Pro Rail het stationsge
bied opwaarderen. De traverse; veel groen aan de
Bergerhofkant; het verleggen van de doorgaande
32
route naar een nieuwe weg langs het spoor, en de
fietsstraatstatus voor de Kruseman van Eltenweg
zijn verbeteringen waarvoor de wijkvereniging zich
langdurig heeft ingezet.
De eigenaar-bewoners zijn echte klussers en zelf
bouwers. Binnen gebeurt dit meestal zonder vergun
ning. De wijk is vooral een starterswijk. Jongeman
komt, vriendin komt, ze verbouwen met (schoon)
ouders de woning. Eerste kind komt, tweede kind
komt, huis te klein en verhuizen is een wederkerend
patroon. Langzaam verandert het karakter van de
buurt. Kleine gezinnen blijven en er komen ook veel
alleenstaanden wonen. Het kindertal neemt flink af,
maar de wijk blijft een kindereldorado. De bewo
ners zoeken naar wegen om hun huis te vergroten.
Fietsenschuurtjes verschijnen. De gemeente keurt
een type goed, maar handhaaft niet waarna er veel
typen schuurtjes komen. Bewoners betimmeren hun
zolder en willen dakkapellen. De gemeente keurt
een kunststofdakkapel goed, maar bewaakt het pro
ces niet. Met en zonder vergunning verschijnen er
verschillende soorten dakkapellen. Ook verschijnen
er steeds meer erkers voor en achter de woning. In
2015 klaagt een bewoonster die haar huis wil verko
pen over de illegale erker aan de voorkant van het
huis naast haar. De gemeente moet gaan handhaven.
Er volgt een rumoerige vergadering in een stampvol
buurthuis De Eendracht. Wethouder Van de Ven en
haar ambtenaar tegenover 60 Bergerhofhewoners.
Er komt een bewonerscommissie met als uitkomst
dat aanbouwen en serres onder bepaalde voorwaar
den mogen aan de voorkant van de huizen. Zo moet
er een waarborg komen dat licht, lucht en ruimte in
de Bergerhof worden gehandhaafd.
LITERATUUR:
Karel Beentjes, Marjo Bijstra, Gerda Mulder en Greetje Steernberg, Trapje op trapje af, 50 jaar Bergerhof,
uitgave wijkvereniging Bergerhof.
Carla Rogge, J.F. Pot-Keegstra, J. van de Velden en Karel Beentjes, Splitlevel in de polder, architectuur van een
Alkmaarse woonwijk, uitgave wijkvereniging Bergerhof.
Ir. J.Th. Van Rosse "Woningcomplex "De Bergerhof" bij Alkmaar" in Bouwbedrijf en Openbare Werken, nrs. 2
en 3, 1944
Begin van de Papaverstraat, 'hoofdstraat' van de Bergerhof in 2016. Foto Jan Drewes
