w.
VERENIGINGSNIEUWS
Het IJkgebouw
Herdenkingsstenen
Joods Alkmaar
Oud Alkmaarprijs 2016 voor Jan van Baar
Bestuur
Ledenwerving
Financiën en bezit
Dit voorjaar begon het in 1878
opgeleverde IJkgebouw aan
een nieuwe fase. Het gebouw
staat in het Victoriepark. Zowel
gebouw als park hebben een
geschiedenis. Het park dat op de
lijst van rijksmonumenten staat,
ligt gedeeltelijk op een gedempt
stuk van het kanaal. Het is in
Engelse landschapsstijl ontwor
pen door Zocher en Springer. Het
IJkgebouw heeft niet de status
van monument. Na de ople
vering had het de functie van
ijkkantoor. De inspectie die toe
zicht hield op maten, gewichten
en weeginstrumenten zetelde
er. In 1909 begon in het gebouw
de toen opgerichte 'Handels
dagschool', een verre voorloper
van het tegenwoordige Stedelijk
Dalton College, met lessen aan
16 jongens en 1 meisje. In 1920
werd die handelsschool in het
IJkgebouw opgevolgd door een
school voor Buitengewoon Lager
Onderwijs. Voor deze groeiende
school moest het gebouw in
1924 aan de noordzijde verlengd
worden. In 1980 werd het
gebouw nogmaals vergroot, nu
ten behoeve van een muziek
korps. Poppodium 'Parkpop' en
Stichting 'KOOK' vonden ach
tereenvolgens onderdak in het
IJkgebouw. Graffitikunstenaars
hebben in die tijd hun kunsten
uitbundig op de buitenmu
ren vertoond. In 2009 volgde
leegstand. De Stichting Vrienden
van Victorie won in 2010 met
een 'theehuisplan' een wedstrijd
voor herbestemming. Na diverse
herzieningen en alternatieve
voorstellen kon begin dit jaar
dan toch gestart worden met de
renovatie van het in slechte staat
verkerende gebouw.
De architectuur van het originele
ijkkantoor en ook de uitbreiding
van 1924 zijn in de renovatie
gerespecteerd. Dichtgemetselde
gevelsparingen zijn openge
maakt, oorspronkelijke kozijnen
gereconstrueerd, gevelmetsel
werk hersteld en in het open
interieur is de originele indeling
zichtbaar. De uit de beginperiode
stammende terrazzovloer bij de
entree is behouden gebleven.
In mei dit jaar gingen de deuren
weer open. Nu is het een eigen
tijdse horecagelegenheid met
toekomst en met een eigen bier
merk op de tap: 'IJkgebrouw'.
Vorig jaar zijn op 2 november de
eerste 26 Stolpersteine in het
centrum van Alkmaar gelegd.
Het zijn kubusvormige gedenk
stenen met een messing plaatje
aan de bovenkant van 10 bij 10
centimeter. Op de plaatjes staan
gegevens van holocaustslachtof
fers die op die plaats hun laatste
woonadres hadden en van daar
uit weggevoerd zijn naar een
vernietigingskamp om vermoord
te worden. Alkmaar had destijds
zo'n 213 joodse inwoners. 180
van hen overleefden de oorlog
niet. Voor hen wordt een steen
ter nagedachtenis geplaatst.
De Duitse kunstenaar Gunter
Demnig begon het project
Stolpersteine. In 1997 plaatste
hij de eerste stenen in Berlijn.
Inmiddels liggen in 20 landen
van Europa Stolpersteine. Het
project is omvangrijk gewor
den. Het grote aantal door
de naziterreur omgebrachte
joden (6 miljoen) en het feit dat
de stenen (auteursrechtelijk)
aangevraagd en geproduceerd
dienen te worden bij Gunter
Demnig maakt het voor veel
opgerichte stichtingen moeilijk
de doelstellingen te halen. De
in 2014 opgerichte Stichting
Stolpersteine Alkmaar wil binnen
5 jaar alle ca. 180 steentjes leg
gen. Dan kunnen overlevenden
van WOII steenleggingen voor
hun omgekomen en vermoorde
familieleden nog meemaken.
Het aantal overlevenden wordt
namelijk snel kleiner.
De Stichting Stolpersteine
Alkmaar maakt zich onder de
naam 'Herdenkingsstenen Joods
Alkmaar' los van Demnigs Stol-
persteine-project. Grote waar
dering en respect voor Demnigs
initiatief blijven, maar men kiest
voor een andere naam en voor
een andere vormgeving van de
steentjes. Met een meer lokale
aanpak wil men het bereiken van
het doel waarborgen. Net als bij
de eerste steenlegging vorig jaar
zullen bij een volgende steenleg
ging de namen in een zodanige
volgorde gekozen worden dat
een goed te bewandelen route
ontstaat. Bij elke steen wil men
aandacht geven aan de wegge
voerde joodse medeburgers die
daar ter plaatse woonden.
54 - Alkmaar Varia
De prijs die de Historische Vereniging Alkmaar jaarlijks uitreikt is
bedoeld om personen of instellingen te eren, die zich op een
bijzondere manier hebben ingezet voor de bestudering van de
geschiedenis van onze stad. Jan van Baar, tot voor kort archivaris
bij het Regionaal Archief is tijdens de algemene ledenvergadering
van de Historische Vereniging Alkmaar met deze prijs zeer terecht
geëerd.
In zijn veelzijdig en lerend leven heeft hij diverse schooltypen
bezocht, van techniek tot historie. Dat komt ook tot uiting in zijn
carrière. Jan van Baar heeft heel wat kinderen wegwijs gemaakt
bij hun onderzoek of hun interesse in geschiedenis. Hij hield zich
bezig met en publiceerde over tal van Alkmaarse
geschiedenisonderwerpen, zoals de Alkmaarse Kunstvereniging,
de arbeidsmigranten, de Tweede Wereldoorlog, de Joodse
gemeenschap, de indrukwekkende tentoonstelling over de familie
Drukker, de Stolpersteine, de geschiedenis van Sint Pancras en zijn
vele, gevarieerde bijdragen voor de rubriek Ik was erbij in de
Alkmaarsche Courant.
Ter gelegenheid van zijn afscheid heeft het Regionaal Archief deze
bijdragen gebundeld in een boekje Jan was erbij.
Tijdens de jaarvergadering op 13 april stelden we
u voor aan Anneke Goddijn (secretaris) en Stefan
Jansen (lezingen). Maar ook aan Netty Bleichroth-
Vegter. We konden haar nog niet aan u voorstellen
in het vorige tijdschrift. Maar nu dus wel. Netty is
binnen het bestuur verantwoordelijk voor de contac
ten met de redactie. Zij is een jaar op proef op haar
eigen verzoek. In de ledenvergadering van 2017 kan
zij zo mogelijk definitief voorgesteld worden voor
benoeming.
De ledenwerving van het afgelopen jaar was opnieuw
succesvol dankzij de jubileumactiviteiten met bij
zondere publicaties waardoor we veel persaandacht
kregen, de samenwerking met Stichting Promotie
Alkmaar, reclamecampagnes en de samenwerking
met HOVO. Ondanks 46 opzeggingen wegens verhui
zing, bezuiniging of overlijden is het totale ledenaan
tal gestegen van 1223 naar 1306 leden.
Aan contributie ontvingen wij dit jaar 25.911.
Daarnaast waren er andere inkomsten zoals: rente,
giften, verkoop boeken, Pinksterdrie en een vrijval
van 8.000 aan reserveringen uit vorige jaren ten be
hoeve van het 90-jarig jubileum. De totale inkomsten
bedroegen 44.641.
De totale uitgaven bedroegen 53.025. Het verschil
is voornamelijk veroorzaakt door de hogere bestuurs-
en secretariaatskosten als gevolg van de vele extra
activiteiten die in dit jaar werden georganiseerd en
door de druk- en portokosten van de twee fraaie
publicaties die in dit jubileumjaar zijn uitgegeven,
namelijk het kunstboek Alkmaar uit de Kunst en de
speciale uitgave 90 Alkmaarders als nummer 3-2016
van Oud Alkmaar.
Verenigingsn/euws - 55
