afscheren en zijn fraaie epauletten
inleveren.
DE JAVAANSE OORLOG
Er breken her en der ongeregeldheden uit
en Dorus Poland wordt eerst naar Makas
sar op Celebes (tegenwoordig Sulawesi)
gestuurd. De zeereis daarheen wordt bijna
D egevangen- een catastrofe. Een dronken kapitein met
neming van nauwelijks enige nautische ervaring
Diponegoro door verzuimt voldoende drinkwater aan boord
generaal De Kock, te nemen. Bijna omgekomen van uitdro-
geschilderd door ging gaan Dorus en zijn compagnie aan
Nicolaas Pienemans land. Daar wordt eerst een fort gebouwd.
in 1830, Collectie De zware arbeid onder de allesverzengende
Rijksmuseum tropenzon eist daarbij de nodige slachtof-
Amsterdam fers onder zijn inlandse manschappen. Om
de vijand niet te laten merken dat de
compagnie met de dag minder soldaten
telt, worden de lijken 's nachts ter aarde
besteld. Toch wordt het fort aangevallen.
Maar de mannen van sergeant-majoor
Poland weten met bajonetten de vijand
van het lijfte houden. Nog tijdens de
schermutselingen wordt Dorus Poland
vanwege zijn heldhaftig optreden
bevorderd tot tweede luitenant.
Een paar dagen later gaat hij naar Demak
op Java, waar de woningen van Europe
anen zijn platgebrand. Zonder al te veel
krijgshaftigheden wordt de orde hersteld.
Toch is het de voorbode van een gruwelijke
tijd. In 1825 komt de Javaanse prins Dipo
Negoro in opstand tegen het koloniale
12 Oud Alkmaar 2016
Nederland en breekt de Javaanse Oorlog
uit die tot 1829 duurt. Het is wellicht de
meest bloederige en daarom ook de meest
verzwegen oorlog uit de Nederlandse
geschiedenis. Het Nederlandse leger
verloor 15.000 manschappen. Aan Javaanse
kant schat men het aantal slachtoffers op
200.000.
Na de schermutselingen te Demak krijgt
Dorus Poland een bijzondere opdracht.
Generaal De Kock bevordert hem tot een
soort kinderoppasser en geeft hem de
volgende opdracht mee: "U moet over de
achtjarige sultan waken. Speelt hij op het
binnenplein, dan moogt gij hem geen
ogenblik uit het oog verliezen. Gedurende
zijn slaap moet u hem ook bewaken,
daarom raad ik u aan dat samen met een
sergeant te doen. Wordt de residentie
aangevallen, dan neemt gij zijne hoogheid
op - schreeuwend of niet: gij stoort u daar
niet aan - en brengt hem naar het
nabijgelegen fort. Al maken de vrouwen
van de sultan nog zo'n misbaar, gij gaat
uw gang!''
DORUS WORDT TOONTJE
Dorus Poland moest wel even wennen aan
zijn nieuwe baantje. Weliswaar bezorgde
een detachement keukenprinsen hem
doorlopend lekkere hapjes, hij was liever in
het veld bij zijn makkers. Daar hoefde hij
echter niet al te lang op te wachten. Na
acht dagen kreeg hij het commando over
de hulptroepen te weten: 12 hoofdoffi
cieren, 80 officieren en 3000 onderofficieren
en manschappen. Normaal zou een
generaal die taak toevertrouwd hebben
gekregen. Deze hulptroepen waren echter
niet meer dan een samengeraapt legertje
van louter inlanders en een tweede
luitenant was kennelijk goed genoeg om
het bevel op zich te nemen.
Zijn manschappen deden hoofdzakelijk
dienst als koelies, kapten bomen, ruimden
versperringen op en legden verdedigingen
aan. Zelfging Dorus achter menig
gevluchte vijand aan. Daarbij liet hij zich
merkwaardig genoeg vergezellen door een
vaandeldrager die niet van zijn zijde
mocht wijken. Toen men op een dag nogal
lang op zijn terugkeer zat te wachten,
dacht men dat hij tijdens zijn missie
gesneuveld was. Maar toen men in de verte
iets kleurigs ontwaarde, riep iemand:
"Daar komt Toontje, ik herken hem aan de
vlag". Waarom op die dag waarschijnlijk
voor het eerst de naam Toontje werd
gebruikt is nooit duidelijk geworden, wel
dat zijn kameraden hem voortaan bij die
naam aanspraken.
Toontje werd de held van zijn manschap
pen. Hij sliep met hen onder de blote
Oud Alkmaar 2016 13
