Oud Alkmaar
Oudegracht 241
Inhoudsopgave
Omzien in waardering
Een zoektocht naar de oorspronkelijke bewoner
Emmy Reijngoud
Jaargang 40, nummer 1 - 2016
1 Emmy Reijngoud
Oudegracht 241
Een zoektocht naar de oorspronkelijke bewoner
7 Bob de Mon
Toontje Poland
16 Jan Nachbar
De naam Karperton
18 Harold Bos
Vox Populi
De 'stem van het volk' in de Sint Laurentiuskerk
23 Alkmaar varia
26 Verenigingsnieuws
Oud Alkmaar is een uitgave van de Historische
Vereniging Alkmaar. Het tijdschrift verschijnt
drie keer per jaar. Oude nummers zijn te koop via een
e-mail naar info@hvalkmaar.nl.
Redactie
Marlies ten Berge, Jan Drewes, Eelkje Knol, Lisa Oskamp
Redactieadres
Kopij voor Oud Alkmaar en te bespreken publicaties
zenden aan: Redactie Oud Alkmaar, p/a Historische
Vereniging Alkmaar, Nassaulaan 43, 1815 GJ Alkmaar,
of naar redactie@hvalkmaar.nl
Opmaak
Greyfish Grafische Vormen, Alkmaar.
Druk
Krijgsman Drukwerk, Alkmaar.
Historische Vereniging Alkmaar.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of
openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de Historische Vereniging Alkmaar.
OMSLAG
Voor: Toontje Poland op een boek van Johan Fabricius
Achter: Oudegracht 241
Als u met net zoveel genoegen
terugziet op ons negentigste
jubileumjaar, dan deelt u met ons
bestuur vast ook de waardering
voor alle vrijwilligersinzet die dit
feest voor onze vereniging
mogelijk maakte. Twee keer
ontving u een uitzonderlijk mooie
publicatie van ons, 'Alkmaar uit
de Kunst' en '90 Alkmaarders'. Het onderwijs ontving
met Machteld een moderne, gedramatiseerde en vooral
leerzame documentaire over 1573. U kon meedoen
aan onze jubileumwandeling langs de hoogte- en
dieptepunten van onze verenigingsgeschiedenis. En
velen van u maakten het grootse feest in de Grote Kerk
mee op 9 september. Tenslotte werd onze website
totaal vernieuwd. En daarnaast, tijdens het feestvieren,
'bleef de winkel gewoon open' en deden we waarvoor
we op aarde zijn: de stadsgeschiedenis bestuderen,
columns publiceren, lezingen en wandelingen
organiseren, de Puienprijs uitreiken, ons tijdschrift
uitgeven en samenwerken met verwante organisaties.
Alle aandacht die we kregen deed onze vereniging
goed. Er kwamen veel nieuwe leden bij.
Nu is de blik weer volledig gericht op het nieuwe
verenigingsjaar. We hopen velen van u te zien op onze
jaarvergadering op 13 april. En u kijkt natuurlijk ook
weer uit naar de Pinksterdrie-excursie. We gaan op 17
mei naar Den Bosch. Dan is weliswaar de Jeroen
Boschtentoonstelling afgelopen, maar samen met onze
zustervereniging aldaar ontdekten we dat er in dit
speciale Boschjaar nog heel veel ander moois te zien is
in Den Bosch. Lees daarvoor s.v.p. de uitnodigingsbrief,
die hierbij gaat. Overigens: vol is vol. Wie het eerst
betaalt verzekert zich van een plaats in de bus.
De agenda achterin deze fraaie nieuwe uitgave van Oud
Alkmaar bevat drie zeer interessante lezingen. Ook
wordt vermeld dat we op 25 april onze wandelingen
reeks starten met een speciale Jan Wils-wandeling, in
samenwerking met het comité 'Alkmaarders op de
kaart'. Kortom, er wachten u weer vele momenten om
te genieten van onze mooie vereniging.
Leen Spaans
Op een bord naast de deur van dit pand staat te lezen: "Het verhaal wil dat het huis is
gebouwd in opdracht van een gezagvoerder bij de Admiraliteit van West Friesland." Deze
opmerking wekte mijn nieuwsgierigheid. Wie was die eerste bewoner?
Er staan prachtige panden aan de Oude
gracht en een daarvan heeft het nummer
241. Het huis zou rond 1623 gebouwd zijn,
net als het buurhuis dat dit jaartal
aangeeft in een gevelsteen. De trapgevel is
met natuurstenen klauwstukken en enkele
opvallende gevelelementen versierd:
dreigende kanonslopen zijn op de gracht
gericht en gevelstenen tonen een gehelmd
wapenschild en zeilschepen. Het huis had
oorspronkelijk een houten onderpui, maar
deze is later vervangen door een gemet
selde invulling. Het is een mysterieus
pand, omdat er niet zoveel over bekend is.
EEN ZEEMANSLEVEN
Volgens het informatiebord zou de eerste
bewoner een kapitein van de Admiraliteit
van West Friesland zijn. Deze Admiraliteit
vertegenwoordigde de zeemacht in het
Noorderkwartier, die beter bekend staat
als de Watergeuzen. Ze was actief ten tijde
van de Tachtigjarige Oorlog en daarna tot
circa 1795.
Dat de opdrachtgever tot de bouw een
strijdende gezagvoerder van de
Admiraliteit zou zijn geweest, is goed te
verdedigen. De kanonslopen in de
gevelstenen spreken voor zich. Boven het
wapen zit een hand met een zwaard;
daaruit spreekt een strijdbare geest, maar Het zeikkip aan de
hij moet ook een creatieve geest hebben rechterzijde van het
gehad. Hij laat op twee gevelstenen een huis.
zeilschip zien. Het rechter schip zeilt
vooruit en beeldt zijn zeemansleven uit, Het schip aan de
het linker zeilt achteruit. Dat zou aan- linkerkant van het
geven dat hij met pensioen is gegaan en huis vaart achteruit.
Oud Alkmaar 2016 1
