De naam Karperton
Jan Nachbar
In april 1917 kocht de Amsterdamse
koffiemakelaar Moritz Judell voor fl. 80.000
honderden hectares weiland met een
boerderij in de Bergermeer, grenzend aan
de Groeneweg. In dit aangekochte gebied
bevond zich ook een eeuwenoude eenden
kooi, genaamd 'Vogelkooi'. Ook de
aanwezige boerderij droeg die naam. Op
het landgoed liet hij een villa bouwen,
vooral als zomerhuis voor zijn vrouw
Rosina Elias en later ook als woonhuis.
Deze villa werd ontworpen door Jan Wils
en Theo van Doesburg, architecten van de
Stijlgroep. Bij de villa werd een 0,6 ha grote
vijver gegraven waarin Moritz sierkarpers
wilde gaan kweken. Hij bedacht de naam
Karperton voor de pas gebouwde villa.
(Misschien naar analogie van namen als
Corperswiel en Corperton.)
Op het landgoed begon Moritz van 1922 tot
aan 1938 een varkensfokkerij. Zoon Albert
Judell begon begin jaren '20 in Limmen
Met dank aan Jaap Bruynzeel, "Van vogelcoy tot Karperton" in de Berger Kroniek, 1997 nr. 1.
een kaasfabriek, ook onder de naam
Karperton. In 1932 nam Gerrit Grondsma
de fabriek over en verplaatste de productie
naar de nieuwgebouwde fabriek aan de
Kanaalkade, merknaam Karperton.
In de crisisjaren werd gezocht naar nieuwe
inkomsten en de vijvers werden vergraven
tot een natuurbad met een verswateraan-
voer van zo'n 60 meter diepte (Artesische
put). Ook werden verkleedhokjes, een
duikplank, enz. geplaatst. In 1934 ging de
exploitatie van het Familiebad de Berger-
meer over in handen van Hendrik Pesie,
een badmeester met ervaring. Na twee jaar
werd echter de samenwerking verbroken
wegens verschil van inzicht over de
ontwikkeling van het zwembad. Hendrik
Pesie vertrok naar Alkmaar en begon daar
het bekende Pesiebad. Zoon Hendrik Judell
nam toen de exploitatie op zich van het
eigen bad, dat een nieuwe naam krijgt:
Pension en Natuurbad Karperton.
Na de dood van Moritz Judell op 20 april
1937 veranderde er veel. Het Rijk kocht een
groot deel van het land aan voor de aanleg
van militair vliegveld Bergen. Het
overgebleven deel van het landgoed met
het bad en de villa werd in 1940 verkocht
aan Hendrik Ringers, directeur van de
Ringers' chocoladefabriek. Door het
uitbreken van de oorlog werd de villa in
beslag genomen door de Duitse comman
dant van het vliegveld. Pas na de oorlog
nam Hendrik Ringers de villa in gebruik.
In 1962 werd het landgoed Karperton
verkocht aan J.P. Bruynzeel en inmiddels
wordt de villa verhuurd als vakantiehuis/
hotel. En de karpers? Ja, die komen in het
hele verhaal niet meer voor.
Hendrik Ringers woonde in een villa met de naam 'Karperton' in de Bergermeer. De naam
leek een afgeleide te zijn van de kaasfabriek Karperton in Alkmaar, die inmiddels is
gesloopt en vervangen door de parkeergarage met de zelfde naam. Het bleek toch anders
in elkaar te zitten.
De Karperton-
fabriek in 1925.
Collectie Regionaal
Archief Alkmaar
16 Oud Alkmaar 2016
Luchtopname van
het huidige
Landgoed
Karperton
Karperton. Foto
Marlies ten Berge
Oud Alkmaar 2016 17
