naar Bergen en Bergen aan Zee.
In 1924 beginnen de heren De Raadt en
Kistemaker met een omgebouwde Ford
hun busdienst Hoorn - Purmerend -
Amsterdam. In 1928 komen de Olympische
Spelen naar Amsterdam. Met andere
ondernemers stichten De Raadt en
Kistemaker dan de Noordhollandsche Auto
Car Onderneming. Deze NACO wil
profiteren van de topdrukte van de Spelen.
De NACO is een NV en valt hierdoor
buiten de concessiewet, concurreert
kleine ondernemers weg en gaat op het
overnamepad. In 1940 verzorgen NV NACO
en familiebedrijf NHADO het busvervoer
vanafStation Alkmaar met de ATO die de
busdienst over de Afsluitdijk verzorgt.
Vooral de stoomtram komt zo onder druk.
De bus kan overal komen en vraagt slechts
om kleine investeringen, dus verdwijnen
de stoomtramlijnen naar Haarlem,
Purmerend en Egmond aan Zee al voor 1940.
De Eerste Wereldoorlog met minder
spoorvervoer geeft financiële problemen
voor particuliere vervoerders als de HIJSM.
De staat grijpt in en dwingt in 1917
samenwerking af Er komt een staatsspoor
vervoerder de NS. De NS besluit haar net
ook te elektrificeren te beginnen met de
grote lijnen. In 1929 zijn de lijnen Alkmaar
- Amsterdam en Uitgeest - Haarlem aan
de beurt.
Het station van Alkmaar krijgt in 1929 een
eigen transformatorhuis bij de Watertoren
en twee nieuwe seinhuizen bij Bergerweg
en Helderseweg. Het perron wordt
verlengd en krijgt ook een tweede
perronkap richting Noordhollands Kanaal.
Er komt een stationsrestauratie en
de stationstunnel wordt aangelegd.
De loopbrug tussen de sporen 1 en 2 en
het spoor voor de stoomtram naar Bergen
wordt afgebroken. De rest van de loopbrug
krijgt liften en wordt alleen nog voor
goederenvervoer gebruikt. Ook het
stationsgebouw krijgt met de bouw van
de zijpaviljoentjes naast het hoofdgebouw
een kleine uitbreiding. De stoomtrein
blijft rijden op de lijnen van Alkmaar naar
Hoorn en Den Helder. Alkmaar wordt een
mi «li».
overstapstation.
In 1931 gaat de nieuwe dienstregeling met
elektrische treinen in. Ondanks de crisis
een groot succes. In dat jaar kopen reizigers
in Alkmaar 590.000 kaartjes. Dat waren er
in 1930 nog 410.000.
Op 10 mei 1940 breekt voor Alkmaar de
Tweede Wereldoorlog uit met het Duitse
bombardement op het Vliegveld Bergen
dat in de Bergermeer tegen Alkmaar
aan ligt. Al snel arriveren in Alkmaar
stampvolle treinen met inwoners van
Amersfoort. Zij zijn naar Alkmaar en
omgeving geëvacueerd omdat Amersfoort
in de Grebbelinie ligt. Generaal
Winkelman tekent op 15 mei de capitulatie
en geeft op diezelfde dag de NS-directie
opdracht de dienst zo spoedig mogelijk
te hervatten. De NS heeft daarna de
dienstregeling loyaal uitgevoerd, ook rond
Alkmaar. De bewoners van Amersfoort
kunnen per trein weer naar huis.
5 mei 1942 is het absolute dieptepunt in
de geschiedenis van Station Alkmaar.
178 joodse Alkmaarders worden per trein
afgevoerd naar de afgesloten joodse wijk in
Amsterdam, de eerste stap naar deportatie
en vernietiging. Later volgen nog 45joodse
Alkmaarders. Slechts 30% van de Alkmaarse
joden overleeft de oorlog.
Voor inwoners van Den Helder, Petten
en Callantsoog die door de Duitsers uit
hun huizen zijn verdreven, wordt in
1941/1942 aan de noordkant van Station
Alkmaar de wijk Bergerhofgebouwd.
Omdat benzine al gauw op de bon gaat,
neemt het particuliere autovervoer af en
worden treinen drukker. De NACO wordt
in 1941 dochter van NS en heeft te lijden
onder de brandstofschaarste. De bussen
gaan op houtgas rijden. De stoomtram
Bergen blijft als enige stoomtram
personen vervoeren. Wel wordt in de
oorlog de dienst sterk ingekrompen.
Vanaf1942 vordert Duitsland steeds meer
spoormaterieel. Er rijden minder treinen
van en naar Alkmaar. In die treinen is het
wel erg druk omdat andere vervoers
mogelijkheden ontbreken. Na de Duitse
nederlaag bij Stalingrad in 1943 wordt de
stemming steeds grimmiger. Het verzet
in Nederland wordt dan heviger. In
september 1944 kondigt Radio Oranje de
algehele spoorwegstaking af. In Alkmaar
en omgeving is deze niet geheel gevolgd.
's Nachts en met mist rijdt nog een enkele
elektrische trein van en naar Amsterdam.
Het Station Alkmaar is de oorlog
onbeschadigd doorgekomen. Dit geldt niet
voor de spoorlijnen naar Alkmaar. Vooral
de lijn Alkmaar - Amsterdam is zwaar
beschadigd. Tussen Castricum en Alkmaar
is de lijn nog maar enkel spoor. Het herstel
is een moeizame operatie omdat er weinig
materiaal is. Belangrijk voor het herstel is
het deel van de Marshallhulp dat de NS
heeft ontvangen.
Na de bevrijding keren de eerste in
Duitsland tewerkgestelden per stoomtrein
via Haarlem terug in Alkmaar. Ze worden
in restaurant Kinheim tegenover het
station getrakteerd op Hollandse
stamppot. Op 25 juli 1945 rijdt de eerste
stoomtrein tussen Alkmaar en Amsterdam
door de Zaanstreek. In 1946 rijden er
nog maar drie treinen per dag naar
Amsterdam. Naarmate er meer materiaal
komt wordt de dienstregeling uitgebreid.
DE ELEKTRISCHE TREIN
Prentbriefkaart
uit 1923 met
de toegang tot
de traverse.
34 Oud Alkmaar 2015
1940-1945
NA DE OORLOG
Oud Alkmaar 2015 35
