het water van de Laat door in de Heul en
niet in het Ritsevoort en de Koorstraat,
hoewel de huidige bestrating met
betonstroken dat wel doet denken. Volgens
Wendy Sanders, verantwoordelijk voor de
inrichting van de openbare ruimte, was de
markering van de oude gracht een aardig
idee, maar niet het belangrijkste doel van
de bestrating. Omdat de Laat geen stoepen
heeft maar nog wel steeds een straat met
verkeer is, waren de betonstroken ook
bedoeld om de niveauloze stoep toch een
afbakening te geven, als voetgangerswaar
schuwing dus. Deze verkeerskundige
functie gaat ook de bocht om naar
Ritsevoort en Koorstraat, hoewel daar dus
nooit een gracht is geweest. Dit is ook de
reden dat nergens informatie wordt
gegeven over de grachtmarkering. Maar
wie het weet ziet het.
De Gedempte Nieuwesloot is wél een
project (uit 2013) waarbij er voor gekozen is
de voormalige waterloop weer zichtbaar te
maken. De naam zegt het natuurlijk al:
vroeger lag hier de Nieuwesloot. Het was
ooit een zeer lange stadsgracht van oost
naar west, met aan beide einden een
haakse bocht noordwaarts. Hier werd de
stadsgracht met noord-zuid lopende
grachten (langs de Paardenmarkt en langs
de Korte Nieuwesloot) verbonden met de
vestgracht buitenom de stad. Vóór de
demping in 1863 bevond de gracht zich
onder de noordelijke helft van de tegen
woordige straat. Bruggen voerden naar de
Lombardsteeg en de Doelenstraat, naar een
groepje huizen halverwege en naar het
riante laat zestiende-eeuwse woonhuis de
Hofvan Sonoy.
kleine ambachtslieden en winkeliers in
kleine pandjes waren gevestigd. In 1872
werd de Laat gedempt, want de gracht was
verworden tot een open riool. Het duurde
lang voordat de Laat bestraat was: vijfjaar
na de demping was er bestrating tot aan
de Kapelsteeg, de rest duurde nog langer.
In de huidige bestrating geven de blauw
grijze betonstroken aan waar de vroegere
walkant ongeveer heeft gezeten. Het klopt
alleen niet helemaal. Aan de westkant liep
Er zijn de afgelopen jaren plannen geweest
om de gracht terug te brengen in de straat.
Dit stuitte echter op velerlei bezwaren en
is dus nooit uitgewerkt. Wat wel is gelukt
is het markeren van de plek waar de oude
gracht vroeger gelegen heeft. Bij restaura
tiewerkzaamheden aan de riolering moest
het zuidelijk gedeelte van de straat open.
Uit archeologisch onderzoek bleek dat de
bovenste 1,5 tot 2 meter bestond uit diverse
oude aanplempingen van de gracht, die
kennelijk tot de zeventiende eeuw een paar
meter breder was geweest. In de nieuwe
bestrating heeft men de plek van de oude
waterloop gemarkeerd met kleine blauw
geglazuurde bakstenen. Daarbij is men
uitgegaan van de sloot zoals die in 1823 is
opgemeten. Van de eerdere bredere sloot
hebben we alleen onnauwkeurige
informatie van de zeventiende-eeuwse
kaarten van Van Deventer en Blaeu.
De blauwe steentjes midden in de
bestrating zijn gelegd op de plek waar de
zuidelijke oever van de sloot liep. De
noordelijke oever lag dicht tegen de
huizen. Aan deze kant moet je ook iets
beter zoeken naar de blauwe markering.
Het ging niet direct om de exacte uitme
ting van de kade; het was vooral van
belang om te laten zien waar de naam
vandaan komt en om te laten zien dat de
sloot vroeger heel dicht tegen de gevel lag.
Inmiddels is ook een informatiebord
geplaatst op de hoek van het Hofplein,
tegen de gevel van het Hofvan Sonoy. Dat
is niet zo'n mooie plek, maar alle alterna
tieven zijn lastig in verband met de markt
en de kermis: de Gedempte Nieuwesloot is
tenslotte een zeer intensiefgebruikte
straat.
GEDEMPTE NIEUWESLOOT
De betonnen banen
in de Laat, en de
hoek om naar het
Ritsevoort.
Foto M. ten Berge
Het Hofvan Sonoy
in 1861,
toegankelijk via een
brug over de
Nieuwesloot.
Collectie Regionaal
Archief
20 Oud Alkmaar 2015
Blauwe steentjes
geven de voormalige
loop van de gracht
aan.
Foto M. ten Berge
Plantekening van de
herinrichting van de
Gedempte
Nieuwesloot.
Gemeente Alkmaar.
De voormalige sloot
is blauw gekleurd.
t-fltasf AT*
Oud Alkmaar 2015 21
