1m
School aan de Koningsweg gegaan en na de
zesde klas in 1909 in de vervolgklas
gekomen bij het 'hoofd der school', de heer
Schipper. Omdat haar rapport dat jaar niet
zo goed is, vinden de regentessen dat ze
dan maar van school afmoet.
Maar de heer Schipper, die al eerder in de
bres is gesprongen voor een aantal wezen,
ziet wel mogelijkheden voor Hermine.
Gelukkig mag ze onder zijn hoede blijven
en examen doen voor de Normaalschool.
Daarvoor slaagt ze een jaar later, in april
1910.
Intussen hebben de regenten al een brief
ontvangen van de heer Meijer, de voogd
van de meisjes K., waarin hij vraagt zijn
nichtje te laten opleiden tot onderwijzeres.
Tot die tijd was het eigenlijk de gewoonte
dat de meisjes werden opgeleid voor het
huishouden, voor dienstbode dus, en dat
de jongens een ambacht leerden. Dat de
heer Schipper er een jaar eerder, in 1908, al
voor had gepleit twee weesjongens te laten
leren voor onderwijzer was ook wel iets
bijzonders.
Over het algeheel zal Hermine wel een
brave leerling zijn geweest. Eén keer staat
er in de notulen, dat zij voor strafeerder
moet thuiskomen op zondag, omdat ze een
aantal keren heeft moeten schoolblijven,
"hetgeen volgens ingewonnen bericht van
den onderwijzer niet geheel aan haarzel-
ven te wijten is". Ze is dan elfjaar. Arme
Hermien: op school al gestraft en dan thuis
nog een keer. De Normaalschool gaat haar
niet gemakkelijk af. Er is afen toe sprake
van een minder goed rapport. Ook is er nog
een keer de dreiging van school gehaald te
worden, omdat ze blijft zitten in de derde
klas. Maar ze haalt er wel haar aktes voor
het onderwijs.
Met Greta is het wel even anders: zij heeft
zich ontpopt tot een meisje dat niet op
haar mondje is gevallen; soms is ze zelfs
brutaal. In de notulen zijn geen namen
van andere meisjes te vinden, van wie iets
dergelijks wordt gezegd. Wel hebben
sommige jongens een grote mond.
Ook Greta gaat naar de vervolgklas en
vervolgens naar de Huishoud- en
Industrieschool. Ze wil graag kinderjuf
frouw worden, nadat ze eerst te kennen
heeft gegeven modiste te willen worden,
maar dat hebben de dames regentessen
afgekeurd. Over het schoolgeld voor Greta
wordt onderhandeld met de directrice van
de huishoudschool. Uiteindelijk mag zij
voor halfgeld de lessen volgen. Bijna alles
wat zij voor school nodig heeft, is in het
huis aanwezig, zoals een kookmutsje,
panlappen en huishoudschorten. Aanvan
kelijk heeft ze in februari 1912 een goed
rapport, maar in augustus van datzelfde
jaar is er al sprake van, dat zij van school af
zal gaan en ze verlaat de school na
anderhalfjaar met een onvoldoende
rapport en zonder getuigschrift. Nu moet
ze maar van juffrouw Van het Riet in het
huis alles leren. Trouwens: "het gaan naar
de Huishoudschool heeft geen gunstige
invloed op haar". Hoezo?
Beide zusjes moeten in februari 1914 bij de
regenten op het matje komen. Wat een
toestand! Daar zitten die streng kijkende,
deftige dames en heren achter een tafel en
de meisjes worden één voor één voorgeleid.
In de notulen staat een uitgebreid verslag
van het verloop van het gesprek.7
Aanleiding is de vraag of Hermine over zal
gaan naar het laatste jaar. Alles hangt af
van haar rapport in april, ofzij kan
doorgaan met haar opleiding tot onder
wijzeres; "zooniet dan zal het beter zijn,
dat zij de school verlaat en wij een andere
richting voor haar kiezen, bijvoorbeeld om
kinderjuffrouw te worden."
Nadat Hermine vertrekt met de belofte
haar best te zullen doen, komt Greta
binnen. Over haar zijn er ernstige
klachten: "Vooral, dat zij lang niet lief was
voor de kinderen van het Huis."
Ook haar sprak de voorzitter ernstig toe.
"Daar de bedoeling is dat je opgeleid zal
worden voor kinderjuffrouw, wat is dan
het eerst noodig om dat te worden?"
Waarop ze antwoordde: "Veel van kinderen
houden." "Waarom is je "zijn" zoo in
tegenspraak, je gedrag hier in huis lang
niet zo als het weezen moet? Je moet dus
beginnen met jezelfaan te pakken en te
verbeteren, en wanneer je daar de bewijzen
van levert, hier in huis, dan kunnen we
misschien zoo met je doorgaan, maar zoo
niet, dan komt daar allemaal niets van en
word je eenvoudig dienstbode."
Inmiddels is er mede door de Eerste
Wereldoorlog wel veel veranderd in het
huis. Nederland is neutraal, maar er is in
1914 wel sprake van mobilisatie. Er worden
depottroepen in de stad gelegerd. Het
weeshuis lijkt aanvankelijk een goede plek
voor het inrichten van een noodhospitaal,
maar het gebouw blijkt niet geschikt te
zijn. Uiteindelijk wordt gekozen voor de
Huishoudschool in de Doelenstraat en de
Huishoudschool gaat op haar beurt
gebruik maken van het weeshuis. De Vader
wordt opgeroepen voor de militaire dienst.
Dat betekent, dat er voor de Moeder met de
meisjes en één jongetje tijdelijk een huis
moet worden gezocht en de overige vijf
jongens worden bij particulieren onderge
bracht. Dat wordt een enorme verhuizing
in februari 1915.
Hoe lang deze toestand heeft geduurd is
uit de notulen tot 1917 niet vast te stellen,
maar uit andere bronnen blijkt dat het
gebouw niet meer als weeshuis gebruikt
Zegewagen in de
kinderoptocht
voorstellend de
Stedenmaagd van
Alkmaar,
gehuldigd door
jong Nederland.
De kinderen op de
wagen komen uit
het Burgerweeshuis.
Foto
L. Frankenberg,
1908. Collectie
Regionaal Archief
8 Oud Alkmaar 2014
OP HET MATJE
OORLOG
Oud Alkmaar 2014 9
